The Ex - Ode aan het muzikale vrijdenken

Nona Kunstencentrum, 24 november 2024

Eind november. En dan is het weer tijd voor de negende editie van het BRAND! Jazzfestival in Mechelen. Met een keure aan binnen- en buitenlandse artietsen. Zo staan er nog onder meer James Brandon Lewis, Red Lily Quintet, aki en Merope feat. Shahzad Ismaily op het programma. Maar de openingsavond werd voor een speciale verjaardag gereserveerd. De Nederlandse cult-punkband THE EX vierde met twee shows (eentje in Amsterdam en eentje in Mechelen) de vijfenveertigste (45!) verjaardag. Het werd een ode aan het muzikale vrijdenken.

 

THE EX was/is punk, maar even goed jazz, noise en/of muziek uit alle mogelijke windstreken met een voorkeur voor Ethiopië. Het is niet in één hokje te vatten. Ze gaan steeds samenwerkingen aan om de horizonten te blijven verbreden. Een feest voor de vijfenveertigste verjaardag is dan ook geen terugblik op wat geweest is, maar eerder een aanzet om nieuwe wegen en grenzen af te tasten. Zo kwam het idee om een festival (THE EX – 45) in een festival (BRAND!) te maken met (pun intended) de “Extended THE EX-familie”. Het resultaat is een spannende clash van inspiratie en nieuwe klanken. De voertaal voor de avond is het Engels, gezien er fans uit Polen, Frankrijk, Duitsland en zelfs Heist-op-den-Berg aanwezig zijn.

Levende jazzlegende Han Bennink (tweeëntachtig) uit (NL) en de iets (sic) jongere tromboniste Guro Kvåle (NO) mochten de spits afbijten op deze feestavond. Zea (NL) is dan weer het soloproject van Arnold de Boer, zanger en gitarist van The Ex (hij trad na zo’n dertig jaar in de voetsporen van stichtend lid en zanger G.W. Sok, en is met vijftien jaar bij de band nog steeds het jonkie). Hij brengt samen met Xavier Charles (F) op klarinet zijn nummers in het Fries. Zo konden we onze kennis van het Frysk uitbreiden met het woord “tuut”, wat in het Nederlands een “kus” is. Leerrijke avond alvast.

Wat volgde was een historisch moment, want nog nooit eerder (voor dit weekend), stonden de “oude” en de “nieuwe” zanger van THE EX samen op het podium. G.W. Sok en Arnold de Boer kweten zich voorbeeldig van die opdracht. Terrie Ex, né Hessels, is gitarist en mede-stichtend lid van THE EX en mag voor een eerste keer zijn duivels ontbinden samen met saxofonist Ken Vandermark (VS), Misale Legesse (ETH) op drums plus beeldend kunstenaar Emma Fischer (NL) die live on stage aan action painting doet. Katherina Bornefeld (D) is drummer van THE EX en weefde met Frank Rosaly (VS) een stuwend ritmisch patroon, met alles wat maar voorhanden was.

Andy Moor (UK) is gitarist bij THE EX sinds 1990, en mede-oprichter van cultband Dog Faced Hermans. Hij had de frontvrouw van de voornoemde avant-punkband, Marion Coutts (UK) meegebracht voor enkele nummers. Lena Hessels (NL) groeide op in het punknest van de “linkshandige gitarist van THE EX”, maar daar is in haar muziek geen spoor van te vinden. Ze grossiert in energieke elektrodancepop, die op deze eclectische avond niet misstond. Etenesh Wassie (ETH) mocht samen met Misale Legesse en Xavier Charles de warme doorleefde stem over de zaal spreiden als een warm dekentje.

In 1982 zagen we THE EX voor het eerst aan het werk in onze geboortestad Turnhout. Op een punkfestivalletje, een “België – Holland” zoals er wel meer georganiseerd werden in de grensstreek, speelden Nederlandse punkbands (THE EX, Alerta en Svätsox) en regionale bands Zyklome A uit Bonheiden, Het Bananas en Moral Demolition uit thuisstad Turnhout. Tweeënveertig jaar geleden maakten ze al een onuitwisbare indruk op deze zeventienjarige punker. En dat deden ze vanavond nog eens vlotjes over met een messcherpe en doorleefde set die heel Mechelen mee liet deinen.

Volgens de cijfers was dit het tweeduizendvijfentwintigste optreden van de groep. En dat cijfer zal verder blijven oplopen. Want terugblikken of teren op vroeger succes is er voor de band niet bij. Niet stilstaan bij wat ooit was, maar met een open blik vooruit interacties aangaan. Volgende week beginnen de opnames voor een nieuwe plaat, waarvan we met de nieuwe single The Evidence en Great! al een voorsmaakje kregen. Het beste moet (zoals steeds) nog komen. Bisnummer The Heart Conductor zette de spreekwoordelijke kers op de (verjaardags)taart. Pokkeherrie op zijn best met de blik op nieuwe avonturen en samenwerkingen.