#2022Q&A - Lennert Baerts (Profound Observer)

Zoals dat wel vaker gaat met jazzmusici zit ook Lennert Baerts in een web van samenwerkingen, waarover hij hieronder zelf ook één en ander uit de doeken doet. Maar er is meer: in 2023 verschijnt zijn werk onder de noemer Profound Observer via W.E.R.F. Records. De eerste sporen daarvan zijn trouwens al terug te vinden.

Van welke platen uit 2022 heb je spijt dat je ze niet opnieuw voor het eerst kan horen?

Kleine disclaimer bij de top vijf. Deze albums staan niet gerangschikt. Het is onmogelijk ze van één naar vijf te plaatsen. Welke ik het liefst hoor, hangt louter en alleen af van de mood waarin ik verkeer.

Kneebody – ‘Live At Le Crescent’

Kneebody is voor mij allesbehalve liefde op het eerste gezicht. Het is een stevig jazzcollectief dat al zeer lang samenwerkt en heel wat kilometers op de teller heeft. Pop- en funkmuziek hebben hun werk in niet geringe mate beïnvloed en dat kan soms ook averechts werken in de studio. Bij instrumentale muziek kan dit als “braafjes” worden ervaren. Toch is de muziek van Kneebody altijd een “strange attractor” voor me geweest. Enkele songs van de vorige albums haalden altijd mijn top twintig, maar nooit het volledige album. Maar met dit live album gooit Kneebody alle schroom van zich af. Het voelt ruig, het voelt spontaan, virtuoos, de songs zijn echt kernachtig. Dit jaar haalt het volledige album meteen mijn top vijf.

Tenslotte zijn er ook nog de waanzinnige solo’s van Ben Wendel die voor mij als saxofonist echt de kers op de taart zijn. Mag ik de lezers daarom warm aanbevelen zeker naar Uprising of Spectra te luisteren?

Caroline Shaw / Attaca Quartet – ‘Caroline Shaw: Evergreen’

Als componist ben ik voortdurend op zoek naar nieuwe perspectieven, technieken, klanken, … Soms wil ik mijn muziek complexer maken. Maar het afgelopen jaar heb ik voor mezelf besloten dat ik gedurende een bepaalde periode eens terug wou gaan naar de essentie. Hoe kan ik mijn taal gebald krijgen, minimale energie voor maximaal effect. Het is belangrijk af en toe de dingen klaar te maken en alles op te kuisen. In deze periode ben ik zeer diep gaan luisteren naar Shaws muziek.

Initieel ontdekte ik haar Partita For 8 Singers, een stuk dat rechtstreeks voortvloeit uit de muziek van Meredith Monk. Maar ik ontdekte ook het nieuwste album ‘Caroline Shaw: Evergreen’ dat ze opnam met het Attaca Quartet. Hun samenwerking loopt reeds meerdere jaren. Er is een mooie symbiose tussen kwartet en componiste. Shaw, die vooral gekend is voor haar stem, heeft ook enigszins affiniteit met de viool en dat reflecteert ze prachtig naar het strijkkwartet.

Het knappe aan Shaws manier van schrijven is dat ze erin slaagt materiaal, dat bijna cliché is, op dergelijke manier te presenteren dat het opnieuw uitermate hedendaags aandoet. Haar werk is volledig gebouwd op het principe van juxtapositie. Deze wordt blokmatig op bijna “Stravinskiaanse” manier aan de luisteraar gepresenteerd en houdt al het materiaal fris en verrassend. Ook de wijze, waarop ze bijna op een filterachtige wijze het materiaal distort, is zeer inventief.

The Smile – ‘A Light for Attracting Attention’

Ja, daar zijn ze weer. Als Radiohead, Thom Yorke of Jonny Greenwood iets doen, dan slorpen ze meteen de helft van mijn luistertijd op. Met The Smile is dat niet anders. In het eerste album ‘A Light for Attracting Attention’ vind ik dat ze opnieuw uitblinken in een universele visie. De muziek representeert zoveel verschillende werelden. Harmonisch erg rijk, muzikaal heel erg vertellend, knappe structuren, inhoudelijk, waanzinnig creatieve mix, … Maar wat hen zover voor de rest plaatst, is misschien toch ook wel dat snufje Jonny Greenwood. Ik vermoed dat hij degene is die de orkestratie heeft gemaakt. O, wat heeft die man smaak! Iets waarvan ik vermoed dat musici vanuit alle takken van de muziek likkebaardend zullen meesmullen.

Iets wat ik moet bekennen, is dat wanneer deze groep creatievelingen de nieuwste realisaties aan de wereld presenteert, ze doorgaans al de “lichte muziek” naar de uitgang van mijn playlist duwen. Anders was er in dit lijstje hoogstwaarschijnlijk plek voor de nieuwe van Maddison Cunningham (Revealer).

Jim McNeely & Frankfurt Radio Bigband ft. Chris Potter – ‘Rituals’

Deze plaat is een waar kunstwerkje, dat heel wat werelden met elkaar vermengt. Het is Jim McNeely die er op een heel erg smaakvolle manier in geslaagd is om met het materiaal van Stravinski’s ‘Le Sacre Du Printemps’ een prachtige nieuwe suite te construeren. Ikzelf beschouw deze suite als Concerto For Tenor Saxophone And Jazz Orchestra. Gastsolist van dienst: Chris Potter (sommige zullen hem kennen van Steely Dan). Potter is doorheen heel mijn carrière één van de figuren geweest die mij het meest inspireerde, zowel als virtuoos saxofonist als gelauwerd componist. Maar hij blinkt hier voornamelijk uit als saxofonist. Ik als sax-nerd kan hier gewoon geen genoeg van krijgen. Studiemateriaal om een heel leven mee toe te komen. Pure waanzin.

Toch steek ik de grootste pluim graag op de hoed van Jim McNeely. Een stuk uit de canon van de klassieke muziek bewerken kan heel erg verkeerd uitpakken. Het kan fout zijn cliché, smaakloos, maar ik kan hem op geen van voorgaande zonden betrappen. Hij maakt zich het materiaal helemaal eigen en gebruikte de gedisassembleerde blokken als bouwstenen van een eigen constructie. Eentje die nog jaren zal blijven meegaan!

Vitja Pauwels – ‘Drift By / Sink In’

Vitja Pauwels is voor mij één van de grootste artistieke fenomenen die ik ben tegengekomen. Ik zeg dat niet omdat hij in mijn eigen projecten speelt, maar ik heb hem gevraagd net omdat ik hem zo fenomenaal vind. Ook zijn nieuwe soloplaat ‘Drift By / Sink In’ is hier het zoveelste bewijs van. Wat Vitja net zo speciaal maakt, is moeilijk te benoemen. Hij heeft als een spons muziek en verschillende vormen van muzikale esthetiek opgeslorpt. Wanneer hij speelt, lijken die zonder enige vorm van moeite aan de oppervlakte te komen. Hij hoeft niet uit te blinken in virtuositeit. Dat heeft hij niet nodig. Waarom deze plaat zo speciaal is, kan ik ook niet uitleggen. Je moet het gewoon gehoord hebben en dat geldt zo’n beetje voor alles wat Vitja doet. Ook vorige album ‘Day At Half Speed’ kan ik alleen maar warm aanbevelen.

Deze vijf songs uit 2022 blijven de komende jaren in mijn playlist staan.

Wim Henderickx – Concerto For Basset Clarinet, Orchestra & Electronic “Sutra”

Dag van schrijven: 21 december 2022. We zijn nu drie dagen nadat het ondenkbare gebeurd is. Op zondag 18 december 2022 is Wim Henderickx op veel te jonge leeftijd van ons heen gegaan. Wim was mijn docent gedurende de laatste zes jaar, maar hij was zoveel meer: een bevlogen kunstenaar, een mentor, een verbinder van mensen, een luisterend oor, … Wim was the full package. Eerder dit jaar ging ik kijken naar de Belgische première van dit concerto in DeSingel. Ik was zo fier om zijn student te zijn. Zo blij om in mijn agenda een gaatje te vinden voor nog eens naar zijn muziek te gaan luisteren. Het zou de laatste keer worden.

Gelukkig heeft Annelies van Wauwe er werk van gemaakt dit fantastische werk op te nemen. Samen met de fantastische NDR Radiophilharmonie nam ze Wims werk op. Een “Yoga Concerto”, zoals hij het zelf noemde. Wim slaagt erin om zoals in zovele van zijn werken op een prachtige manier de brug tussen culturen te slaan. Spiritualiteit en energie zijn een constante in zijn werk, bij elke dynamiek, in elk soort complexiteit.

Wanneer je dit concerto beluistert, zorg er dan voor dat je er de tijd voor neemt, je op een goede installatie of hoofdtelefoon luistert en je je geest volledig openstelt voor dit prachtige auditief verhaal. En als het even kan, steek dan even een kaarsje aan voor Wim. Als iemand het verdient, is hij het.

Donny McCaslin - Body Blow

Van spiritueel en introspectief gaan we meteen naar all-in en balls to the wall. Sommige mensen zullen Donny McCaslin misschien kennen van David Bowie’s laatste album ‘Blackstar’. Ikzelf leerde hem kennen van het Maria Schneider Orchestra en later via zijn eigen projecten. Volgend jaar zal hij de nieuwste worp aan de wereld presenteren, maar dit jaar presenteert hij ons reeds enkele songs waaronder Body Blow. Zo’n sterke track waar ongelooflijk veel energie van uitstraalt.

Naast deze stomende energie zit deze song ook uitermate goed in elkaar. De wisselend grooves sluiten goed op elkaar aan. De structuur is heel duidelijk met een enorme trefzekerheid. Ook de sounds zijn uitmuntend. Alles blendt met elkaar en de klank blijft ook voortdurend evolueren. Het maakt deel uit van de gehele compositie. Deze track verenigt daarnaast ook heel wat verschillende subgenres met elkaar. Ik kijk uit naar de hele plaat!

Caroline Shaw - Other Song

Caroline Shaw kwam al eerder aan bod. Haar muziek raakt me, ook al is ons esthetisch kader totaal verschillend. Ik vind Other Song echt een heel sterke song. Inhoudelijk, geraffineerd, met ballen, maar ook mooi. Er zijn zoveel songs met stem en strijkers. Zoveel mooie songs, maar bitter weinig kunst. Voor mij slaagt Caroline Shaw hier op wonderbaarlijke wijze in.

Wie deze versie kan smaken, moet ook zeker eens even luisteren naar de versie van dit nummer die Shaw opnam met “So Percussion”.

The Smile – A Hairdryer

Elk nummer van ‘A Light For Attracting Attention’ had een plek in deze lijst verdiend. Er eentje moeten kiezen is wreedaardig. Daarom kiest ik ervoor om een nummers van het einde van de plaat vooruit te schuiven. Ons digitaal algoritmisch luistergedrag zorgt er immers voor dat de laatste nummers van een plaat nauwelijks nog aan bod komen. Daarom kies ik voor A Hairdyer. De song heeft een goede drive en de bijna “grungy” harmonieën maken het een bijzondere track. Maar het is de sonoriteit van het geheel, het arrangement, de orkestratie, de klank die het verheft boven zoveel andere muziek. Sommige groepen zijn gewoon zodanig goed dat je vroegtijdig moet stoppen met je superlatieven.

Anna Thorvaldsdottir – Aeriality

Al jaren zou ik grondstalen willen nemen in Ijsland. Er moet daar iets in de ondergrond zitten dat geweldige componisten produceert. Anna Thorvaldsdottir is één van mijn favoriete componisten. Haar werk trekt mij enorm aan. Het bezit een enorm tactiliteit. Haar muziek voelt voor mij aan als een 4D-voorstelling. Continu heb ik het gevoel dat ik, wanneer ik mijn hand uitsteek, kan van voelen welke textuur de muziek is. Ruw, scherp, warm, koud, van hout of van staal.

Wat haar extra speciaal maakt, is dat ze het weet te doen binnen een redelijk te benaderen kader. Daarom spreekt zo ook zoveel mensen aan. Voor de fans van het werk van Hildur Gudnadottir is dit zeker een aanrader. Ze komen van hetzelfde zaadje maar Thorvaldsdottir gaat net dat tikkeltje verder en dieper. Haar veld is ook akoestischer dan Gudnadottir. Ga zeker zelf eens vergelijken.

Welk artwork uit 2022 hoort thuis in een museum?

Deze vraag is wat mij betreft een grote shout-out naar het label Aspen Edities. Zij werken met en voor kunstenaars. Elke plaat, die daar gereleased wordt, komt voor deze vraag in aanmerking. Maar als ik er eentje moet kiezen, dan kies ik voor ‘Light As Never' van Linus + Okland/Van Heertum/Zach. Het werk op de cover is van Ante Timmermans. Ik volg zijn werk al jaren en kocht zijn overzichtscatalogus als inspiratie voor mijn eigen werk. Mijn stiekeme droom is om zelf (één/enkele) van zijn werkjes te kunnen kopen. Ooit… Tot dan kan ik mij zeker en vast tevredenstellen met een knappe hoes zoals die van Linus.

Bij welke plaat uit 2022 was de verpakking beter dan de inhoud?

Voor deze vraag ga ik mijn joker inzetten. Ik geef niet graag kritiek op het werk van anderen. Wat zeker niet wil zeggen dat ik niet kritisch ben. Maar ik geloof er sterk in dat ieder album een deeltje van het proces is. Ik zou niet graag vooroordelen wekken over het werk van mijn collega’s, aangezien dat misschien gevolgen kan hebben voor de rest van het oeuvre. Sommige muziek wordt trouwens ook pas jaren na datum de appreciatie toegedicht, die het verdient.

Welke videoclip uit 2022 kan je blijven (her)bekijken?

Opnieuw The Smile. Deze keer is het de video van Thin Thing, die me omvergeblazen heeft. Stop motion, mixed media, zwart-wit, … Zijn er nog redenen voor? Ja! Voor mij komt de insteek van het culminatiepunt van de clip in minuut 1:48, waar het kerkorgel op een bijna Tim Burton-achtige wijze naar voor wordt geschoven. Dit macaber schouwspel blijft door de keuze van materiaal en esthetiek evenwel erg licht. Heerlijke clip die ik meermaals heb bekeken.

Dit optreden in 2022 had eeuwig mogen blijven duren.

Teus Nobel Liberty Group – Pleasure Is The Measure @ CC Muze Heusden-Zolder

Op 28 oktober speelde Teus Nobel met zijn eigen kwartet, Teus Nobel Liberty Group, in CC Muze te Heusden-Zolder. Ik speelde in Jef Neve’s Mysterium al reeds een tijdje samen met Teus, maar zag zijn groep nog niet live. Toen ze op bezoek kwamen in mijn thuishaven, kon ik dus ook niet anders dan gaan luisteren. Wat een plezier om naar te luisteren. Als Europese jazzfans hechten we vaak nog altijd te veel belang aan de afkomst van de musici. Ben je Amerikaan, heb je hier altijd een stapje voor. Dit kwartet toont voor mij dat dit totaal niet nodig is. Het wordt zeldzaam om nog echte bands aan het werk te zien. Mensen die onvoorwaardelijk samenspelen en alles in het teken van het samenspelen steken. Dit soort groepen zijn mijn favorieten. Daarom plaats ik de Teus Nobel Liberty Group in een prachtig lijstje met groepen als het Pablo Held Trio en Ambrose Akinmusire kwartet.

Als er over één plaat en/of (muzikale) gebeurtenis uit 2022 een documentaire gemaakt moet worden, dan is het...

De dood van Wim Henderickx is voor mij één van de grootste culturele verarmingen die België kon meemaken. Hij zette de Vlaamse muziek (verder) op de kaart. Hij leidde talloze briljante musici op. Hij droeg bij aan de ontwikkeling van meerdere grote ensembles, orkesten en organisaties die vandaag hoge toppen scheren zoals het Hermes Ensemble, Muziektheater Transparant en zoveel meer.

Wim was larger than life. Het was daarom ook ondenkbaar dat zo iemand sterfelijk is. Sommige mensen lijken onkreukbaar. Wim was zo iemand. Er zat nog zoveel in. Maar nu moeten we kijken naar wat hij ons heeft achtergelaten. Ik kan iedereen verzekeren dat wat hij achterlaat, menig sterveling meerdere levens zou kosten. Een overzichtsdocumentaire van Wim Henderickx zou echt meer dan verdiend zijn.