Jan Swerts - Oud Zeer

Unday Records

Oud Zeer

Nieuw werk van neoklassiek pianist Jan Swerts. Daar hoort een seizoen van donkere dagen en kille momenten bij. Swerts koppelt zijn Syndroom van Asperger of de afkeer van drukte en veel sociale interacties aan uitmuntende vaardigheden als sfeercomponist. Met vierde plaat 'Oud Zeer' bezingt de songwriter de stilte van het kerkhof en het feit dat onze tijd in dit hectische wereldbolwerk in het niets verdwijnt tegenover de leegte die daarop volgt. Het is weer wat anders, zo’n “kerkhofplaat”.

Jan Swerts eist een eigen plaats op in het brede gamma hedendaagse, neoklassieke pianisten, structuren van eenvoud en minimalisme. Wat wil zeggen dat deze plaat bol staat van de intieme, melancholische-toets-momenten. Of -snaarmomenten, zoals een vertolking van het Broeder Jacob-melodietje op akoestische gitaar. En een paar songs waar ook spaarzame poëtische, klein-kunstige liedjesteksten bij mogen. Want de dood is nabij. En het leven beperkt. Dat spreekt voor zich.

Wat vooral opvalt en nodig is met zo’n thematiek, is het gebruik van veel ruimte en stiltes. Een aangeslagen toets die met veel galm drie seconden lang uitdooft is veel efficiënter dan die toetsaanslag te herhalen (… alen … alen … alen …).

Dat betekent ook dat Jan Swerts voor de tien tracks op deze langspeler met sierlijke titels als Lig Hier Zacht En Stil, Geen Heden Of Toekomst Meer of De Eeuwigdurende Afstand keer op keer minimaal vijf minuten uittrekt. Met als uitschieter Je Beseft Pas In De Avond: een serene song van negen minuten waarin het dromerig pianominimalisme regelmatig uitmondt in het niets en waar halfweg enkele hese, klagerige verzuchtingen van de cello bijspringen.

Of wacht… Begin misschien met opener Alles Vergaat, Alles Verdwijnt die dankzij slepende en mooi om elkaar cirkelende vioolpartijen groeit tot een ontroerend mooie opbouwcompositie van bijna vijftien minuten lang!

Die aanvulling met cello of gitaar is trouwens een wapen dat de componist ontzettend efficiënt inzet. Door spaarzame instrumentenpartijen mooi tegen elkaar uit te spelen, krijgt elke track in zijn soberheid een soort van welkome rijkdom. Je kan dan ook niet anders dan meegezogen worden in de overdonderende neerslachtigheid en donkere eenzaamheid. Een gevoel van verlies maar ook van herinnering van mooie momenten. Zoals bij Geen Heden Of Toekomst Meer met het meer opgewekte duet van strijkers als grondmotief waartegen piano en elektrische gitaar een hoopvolle melodie weven. Een stukje ambient met klassieke instrumenten.

Misschien toch één zwakker schakeltje: Jan Swerts blijkt geen begenadigd zanger. Stemkleur en melodieuze emotie krijgen voorrang op verstaanbaarheid. Ook al gaat onze voorkeur naar de Nederlandstalige poëzie van Het Ongekend Nadezen en minder naar Engelstalige bijdragen (met Nederlandse titels) als Lig Hier Zacht En Stil, het is wel in die tweede categorie dat de componist de hoge stem zacht laat glijden, waardoor die zo mooi op de piano komt te liggen. En over mompelen en onverstaanbaar gesproken: in Uw Lied Was Kort En Broos krijg je tussen een paar aangestreken drones en een donkere pianopromenade hoge, vrouwelijke sireneklanken te horen.

Ook al scoort de componist hier tien keer op rij, ‘Oud Zeer’ moet het voornamelijk hebben van de pure totaliteit. “There’s comfort in melancholy”, woorden die Swerts van Joni Mitchell leent en die helemaal van toepassing zijn op dit onthaastende album. Misschien daarom dat de plaat eindigt met een galmende rockgitaar en een Jan Swerts-alike versie van Peter Gabriels Don’t Give Up of R.E.M.’s Everybody Hurts. Mooi, wondermooi.

10 november 2021
Johan Giglot