Silence Is Sexy: Nils Frahm, Lubomyr Melnik - De avond dat alles muziek werd

Ancienne Belgique, Brussel, 20 mei 2013

Reeds voor de tweede keer stond het Berlijnse label Erased Tapes centraal op een van de Silence Is Sexy-avonden van de AB. Met deze reeks legt de AB de vinger minutieus aan de pols van een aantal muziekgenres, die even baanbrekend zijn als punk ooit was of, recenter, pakweg dubstep. Silence is Sexy is uw gids. De verborgen agenda? U op een nieuwe manier laten luisteren naar artiesten als Nils Frahm.

Nieuw klassieke artiesten als Nils Frahm, Peter Broderick of Greg Haines worden nu nog op handen gedragen door een (beperkt) kennerspubliek. Maar het is maar een kwestie van tijd voor de mainstream hun vrijgevochten visie op klassieke muziek en de integratie van moderne elektronica oppikt. En ook de popcultuur zal uiteindelijk elementen ervan integreren.  Ook geluidskunstenaars en noiseadepten als Oneohtrix Point Never en Tim Hecker voorspellen wij een gelijkaardig lot.

Het is ontroerend dat de jeugd oude, vergeten helden oppikt en hen laat meeprofiteren van nieuwe aandacht die hun pionierswerk vaak moest ontberen. Devendra Banhart deed het als vaandeldrager van de new-folkbeweging een aantal jaar geleden voor Vashti Bunyan en Bert Jansch. Peter Broderick en Nils Frahm doen nu hetzelfde voor Lubomyr Melnyk.

Deze vijfenzestigjarige Oekraïense pianist zag jarenlang zwarte sneeuw, en geraakte zijn vele werken met zijn zelfbedachte conceptuele continuous piano music bij wijze van spreken aan de straatstenen niet kwijt. Vandaag lagen zijn dertig jaar oude platen aan scherpe collectors prijzen aan de merchstand naast zijn nieuwste werk 'Collaries', het eerste dat werd uitgebracht op Erased Tapes.

De zwaar bebaarde, imposante, grijze man bracht een solopianostuk, en een uitgesponnen werk Windmills, dat hij componeerde voor twee piano’s. Hij begeleide zichzelf voor het tweede stuk over een opname die hij diezelfde dag in de AB maakte. De aanhoudende stortvloed van pianonoten vraagt een specifieke luisterhouding (lees: je houdt ervan òf je wordt er stapelgek van), en laat volgens de man de ware stem van de piano horen.

Ook de schilder Gregory Euclide die 'Collaries' van artwork voorzag  - zijn miniaturistische, bucolische stijl is het bekendst van de hoes van Bon Ivers tweede plaat - was uitgenodigd, en schilderde in real time op het podium een nieuw werk op de tonen van stromende pianomuziek. Als welverdiende toegift bracht Lubomyr een nummer samen met Nils Frahm, die zich enigszins aanpaste aan Melnyks stijl, maar ook met wat elektronische klanken de dialoog tussen de verschillende piano’s aanging. Een gedenkwaardig moment en een duidelijke brug naar de set van Nils Frahm.

Hoewel ook Nils Frahm het experiment verre van schuwt (check zijn samenwerkingen met F.S. Blumm of zijn krautrocktrio Übertonmensch), klinken zijn liveoptredens en platen door de band genomen waarschijnlijk een pak toegankelijker voor een nieuw publiek dan die van Lubomyr Melnyk.  Maar ook vandaag bleek opnieuw dat Nils Frahm nooit voor de voor de hand liggende weg zal kiezen.

Ieder liveoptreden is een nieuw avontuur, een persoonlijke reis voor  de artiest en de luisteraar die de uitdaging aangaat. Hoewel er al heel wat (fantastische) platen van de man verschenen zijn, duurde het bijna een uur voor we iets uit zijn recentste platen ('Screws' en 'Felt') te horen kregen.

Wat we wel hoorden: een reeks stukken die in een steeds muterende vorm regelmatig opduiken in zijn live sets én zelfs een compleet nieuw pianostuk dat pas die middag zelf tijdens de soundcheck in zijn schoot viel.

Zo opende hij met een brok analoge elektronica aangestuurd vanop zijn klassieke Roland Juno 60 synth, en naar het eind van het nummer had hij plaats genomen achter de maar liefst vier klavieren die als in een studio op het podium stonden opgesteld. Naast de Roland ook een elektrische piano, een klassieke vleugelpiano, en een soort kleine kampeermodelpiano waarvan de snaren met vilt gedempt worden

Experimenteren is ook plezier maken en daarom nodigde Nils Frahm ook zijn vriend en drummer Eric, waarmee hij die voormiddag toevallig gebruncht had, uit op het podium. Samen gingen ze met allerlei slagwerk de binnenkant van de vleugelpiano te lijf. Muzikaal geen hoogtepunt, maar het zijn wel dit soort dingen die artiest en luisteraar op het puntje van hun stoel houden. Wanneer je dan even later More op je boterham krijgt, een geniaal stuk waar ritmisch en melodisch geen speld tussen te krijgen valt, komt de pure passie ervan recht binnen. 

De curfew hield niet stand tijdens de toegiften, en daar zijn we dankbaar voor want we zo kregen we nog wat work in progress te horen van een te verschijnen plaat die Frahm gaat opnemen met celliste Anne Muller.

En als ultieme toegift was er een stuk rond een trage, bloedmooie versie van Ambre uit 'Wintermusik' dat de essentie van Silence Is Sexy duidelijke maakte. De stilte rond de noten werd opeens even belangrijk als de noten zelf. Het was muisstil in de grote zaal en alles wat we hoorden klonk als muziek in de oren: het gekraak van het pianokrukje, het geschuifel achter in de zaal, zelfs het gekuch van de buur die zijn hoest niet kon inhouden. Opeens was het allemaal muziek.

De wereld was hetzelfde niet meer na dit optreden, maar dat is ze bij nader inzien ook nooit geweest.