Le Guess Who? - International Stereolab Day

Tivoli Vredenburg, Utrecht, 12 november 2023

Le Guess Who? omschrijven als de grote broer van Sonic City, dat traditioneel hetzelfde weekend plaats vindt, is eigenlijk een understatement. In Utrecht geen drie dozijn acts, verdeeld over drie podia, maar een paar honderd acts die een dertigtal podia en locaties aandoen, verspreid over de hele stad. Na een dagje Kortrijk op zaterdag trokken we zondag naar Utrecht om proefondervindelijk de verschillen te checken. Hieronder lees je wat we zoal proefden tijdens dat lange daguitstapje.

Zo'n overdaad aan podia en bands leidt natuurlijk tot de nodige plannings- en keuzestress. We stippelden ons parcours uit op basis van de wandelafstand tussen de verschillende locaties en lieten ons qua bandkeuze leiden door de selectie van curator Stereolab. Die band was immers de hoofdreden om op zondag naar Nederland af te zakken. Niet dat we de passage in Kortrijk op vrijdag te min vonden, maar we zaten die avond met een overlijden in de familie, namelijk de aangekondigde dood van de portables in Brugge.

Wegens fileperikelen bij het binnenrijden van Utrecht - ja, op een zondagnamiddag! - konden we al meteen de eerste twee haltes van dat parcours schrappen (Rhys Chatman en Price Attack, de band met Jim Doulton, drummer van Thurston Moore Group en Róisín Murphy), maar met Yama Warashi belandden we wel direct in een warm nest. Een volle De Helling, iets buiten de binnenstad, genoot van de dubby maar ook traditionele Japanse vibes, opzwepende Afrikaanse of orientaalse ritmes, dit alles even getrokken in een Stereolab-marinade.

We hadden even een 'Lost In Translation'-momentje, toen we benieuwd opmerkten dat een volgende song over 'the victory of punk' zou gaan. Bij nader inzien was het een meer dagdagelijks onderwerp, namelijk Victoriaanse parken in Londen. Heel wat dingen des levens passeerden de revue. Zo kwamen we te weten dat Saku Saku gaat over knisperend geluid van fruit eten ("In het Japans hebben we echt voor elk geluid een onomatopee: appel - tsjak tsjak"). Of dat Blue And Gold over de zonsondergang gaat, wanneer de lucht blauw en goud van kleur is. Simpel mag ook. Heerlijke psychedelica, met de glimlach geserveeerd. Dat we verloren liepen in de uitleg over slotsong Dividual Individual namen we er graag bij.

De line-up en tijdstabel, die we naief op een A4'tje hadden afgedrukt, had met al die rijen en kolommen, die het festivalprogramma vereist, meer iets van een geëncrypteerde microfiche. Om 17u hadden we aanvankelijk de Taiwanese geblinddoekte band Mong Tong aangestipt, maar de locatie waar zij zouden optreden (EKKO) lag op een dik half uur stappen. We gingen dus gemakshalve na Yama Warashi gewoon een paar honderd meter verderop naar het LE:EN voor Shake Chain, alweer een door Stereolab uitgepikt bandje.

Het was een keuze die we ons niet beklaagden, want het Londense kwartet zorgde voor het meest opwindende optreden van de dag. Een postrockerige intro ontaardde al binnen de minuut in een noise-bombardementje. Het mysterie van de onbemande microfoon raakte ook opgelost toen we zangeres (nou ja...) Kate Mahony in een gele regenjekker over de grond door het publiek richting podium zagen kruipen. Na een gevecht met de regenjas trok ze alweer op pad door de zaal om aan de toog een drankje te bestellen en door de microfoon te gorgelen.

Draaide alles dan om de kierewiete performance van Mahony? Nee, de band hield ook een retestrakke sound aan, die van Trumans Water-achtige gitaarstemmingen en -dynamiek doorrolde naar overstuurse kraut. Heel even hoorden we in de achtergrond een sampletje van Radiohead, waarna het direct weer totaal loos ging, met af en toe een geveinsde huilbui van Mahony erover. Dit was het soort shows dat een festival afschuimen altijd weer een belevenis maakt. In Plopsaland duren de ritjes op de rollercoaster achtenveertig seconden, Shake Chain hield de manie drieëndertig minuten aan. Puf puf puf. Kortom, dit keer geen linguistisch misverstand, dit was een "victory of punk"!

The Cromagnon Band was een nogal gesofisticeerd contrast met de stadsgenoten van Shake Chain. Waar die laatsten nog liefst van al met je over een plakkende en stinkende cafevloer zouden willen rollen, browsen de drie muzikanten van The Cromagnon Band wellicht liever met je door de bakken van een hippe platenzaak. We kregen muzikale exploraties die mooi binnen de lijntjes van de muziekacademie kleurden en een brave, loungy sound opleverden. Instrumentaal, zich enkel bedienend van drums, toetsen en bas (geen gitaren dus). De band voelde zich gepriviligeerd met de respons op het allereerste concert buiten Engeland. Toen we na afloop vroegen wat de link met curator Stereolab was, bleek er helemaal geen link te zijn. "Ze moeten onze muziek ergens opgepikt hebben en contacteerden onze drummer met de vraag of we mee wilden naar dit festival". Cool toch?

Tijd om op de stappen terug te keren richting muziekcentrum Tivolo/Vredenburg, met zeven zalen het epicentrum van Le Guess Who? In de Grote Zaal was co-curator Nala Sinephro al aan de set begonnen. Het werd een muzikale excursie van een ander, grootser allooi. De half-Belgische Sinephro domineerde met de harp niet alleen het podium, maar ook de sound. Aangevuld met toetsen, sax, knopjes en drums baadde de zaal muisstil in een ambient jazz-sfeertje, maar helemaal zen werden we er niet van. Dat lag natuurlijk aan de festival-fomo die duivels in ons linkeroor fluisterde dat we drie andere bands aan het missen waren in hetzelfde gebouw. Na een half uurtje in het gezelschap van Nala Sinephro trokken we vijf etages hoger voor Memorials, alweer een spannende etappe op de ontdekkingsreis in Utrecht.

Memorials is een duo met roots in het lang ter ziele gegane Britse indiebandje Electrelane en in het blijkbaar nooit ter ziele gaande Wire. Verity Susman en Matthew Simms switchten vlotjes tussen loops, sax, drums en gitaar. De gitaar legde zowel zachte akoestische dekentjes over de zaal als onheilspellende drones. De songs begonnen nu eens met zang en gitaar om uit te monden in drums en loops, dan weer waren het stukjes die van pop naar experiment vervelden en terugkeerden naar pop. Tussen al die kronkels in was Dark Green een mooi rustpuntje. De finale, geheten Boudicaaa, had dan weer iets van Stereolab in overdrive, met Blondie of Lene Lovich die de microfoon hadden gekaapt. Misschien was dit wel de interessantste band van de dag.

Eén van de vakjes, die we dik omcirkeld hadden, was dat van Irreversible Entanglements. Memorials had ons echter zodanig geboeid dat we tot de laatste noot bleven hangen en zo pas in de Ronda (even groot als de Grote Zaal) arriveerden, toen Irreversible Entanglements al een kwartier bezig was. De militante, een bewustzijn schoppende poëzie en jazz was intussen al furieus op dreef. Camae Ayewa - ofte Moor Mother - bezweerde het publiek met een welgemikte woordenstroom, de bassist voegde zich bij de strijd met als munitie de vier dikke snaren van de staande bas, het dreigend geroffel van de drummer stuwde ons verder vooruit. De meest intense song vonden we Our Land Back, waarin Moor Mother als een mantra al het onheil in de wereld door ons heen deed sidderen. "What's happening in Detroit, who knows the story? / What's happening in Baltimore, who knows the story? / What's happening in Mississippi, who knows the story?", maar ook aan Palestina, Nigeria en Soedan ontsnapte het geweten van Le Guess Who? niet. "Because it keeps happening!". Wat een kracht! We droomden dat Moor Mother eens De Zevende Dag aan het presenteren was, maar ontwaakten vier verdiepingen hoger in de Pandora-zaal bij Model/Actriz.

Tien minuten voor aanvang van de show van Model/Actriz stond de zaal, waar toch zo'n zevenhonderd personen binnen kunnen, al volgepropt. Terecht, want amper twintig uur eerder zagen we de Amerikaanse band al waanzinnig te keer gaan in Kortrijk. Frontman Cole Haden was iets minder vrouwelijk uitgedost dan de vorige nacht, maar net op het podium aangekomen, haalde hij wel ostentatief de lippenstift boven. Hij vroeg een applausje voor Nala Sinephro, die hen voor Le Guess Who? had gecast. Maar toen werd alle beleefdheid afgevoerd en wat volgde was een geluidsinferno die ons zelfs met oordoppen in, naar de achterste helft van de zaal deed uitwijken.

Compromisloos heet dat dan. Compromissen wou Haden dan ook niet sluiten. "Ik weet dat jullie aan het eind van een lang en vermoeiend festival zitten, maar ik ga dat verdomme niet pikken. Get the energy out!". Hij voegde zelf de daad bij het woord en schoot al na twee songs  - tijdens het toepasselijk getitelde Matador - het publiek in. Als wou hij de temperatuur in de zaal in de gaten houden, verkende hij eigenlijk ongeveer de gedurende de helft van het concert elke hoek van de zaal. Haden haalde het spreekwoordelijke deksel van de doos van Pandora en veranderde die in een heksenketel waarin hij als het ware een grote roerstok was geworden, die de intussen kokende massa door elkaar husselde.

Terwijl we opgingen in die grote brok mensenvlees, die een spoor van dansend verderf trok, vergaten we haast dat er op het podium drie muzikanten al even razend te keer gingen op de instrumenten. In Crest herhaalt Stereolab eindeloos de zin "If there's been a way to build it, there'll be a way to destroy it". Die woorden leken de handleiding bij de razernij van Model/Actriz. De subtiliteit en no wave Sonic Youth-vibes die we in Kortrijk in de brei ontwaarden, verdronken in Utrecht in loeiharde bassen. Wat een live band!

Nog nasmeulend trokken we naar de nok van Tivoli/Vredenburg om in de Hertz-zaal een stukje van Bill Orcutt en Zoh Amba mee te pikken, maar de gitaar en sax van het berekend musicerende duo vonden geen doorgang in onze suizende oren. Er stond nog een band op ons programma, meteen ook de hoofdreden waarvoor we naar Utrecht waren afgezakt. Nadat we al de hele dag hadden kunnen proeven van een aantal door hen gecureerde bands, mocht Stereolab eindelijk zelf aantreden.

"Jullie hebben al zoveel muziek gehad. Hebben jullie nog plaats over?" vroeg Laetitia Sadier voor de band eraan begon. Voor dat anderhalf uur Stereolab hadden wij een speciaal plaatsje in ons hart bewaard. We hadden nog een stukje van de soundcheck meegepikt, maar de cultband uit de jaren negentig had ook nog de eerste songs van de eigenlijke set nodig om de juiste groef te vinden. Lo Boob Oscillator werd aangekondigd als een ode aan de maan en met de Nieuwe Maan in het verschiet, raadde Sadier ons aan al eens na te denken welke wens we de volgende dag zouden doen.

Maar onze wens werd instant vervuld. Lo Boob Oscillator begon onschuldig kinderlijk, maar ontaardde in een ravissante epiloog. Miss Modular was dan weer het machtige popnummertje dat ons heerlijk deed landen op onze nieuwe thuisplaneet. Die planeet baadde in een gloed van krautrock (Harmonium!) en catchy deunen (Pack Your Romantic Mind!!), maar het was vooral bij episch uitgesponnen songs als het meer dan dertig jaar oude Super-Electric dat we overwogen op hun planeet te blijven wonen.

Na afloop van de set richtte de band een oprecht dankwoord aan iedereen achter de schermen. Sadier merkte fijntjes op dat zij als curatoren enkel bands hadden moeten oplijsten en dat het team van Le Guess Who? daarna hemel en aarde bewoog om die artiesten naar Utrecht te halen.

Als toegift kregen we nog publieksfavorietje French Disko en een allerlaatste trip opgebouwd rond Simple Headphone Mind en fragmentjes Excursions Into Oh, A-Oh. Toen we tweeënhalf uur later moe maar voldaan in ons Gents bed belandden, glansde nog steeds een gelukzalige glimlach op ons gezicht. Stereolabs optreden in Utrecht was dag op dag vijftien jaar na de laatste Belgische passage (in de Botanique) tijdens het eerste leven van de band. Herdopen we 12 november voortaan tot International Stereolab Day?

Foto: Tim Van Veen (Le Guess Who?)