Gent Jazz 2012: Antony and the Johnsons and Metropole Orchestra - More is more
Bijloke, Gent, 14 juli 2012
De Special Night op het Gent Jazz festival met Antony & The Johnsons was er een waar al héél lang naar uitgekeken werd. De kaarten in voorverkoop waren al snel uitverkocht en er stond dan ook een tientallen meters lange rij voor de avondkassa openging. We hopen van harte dat alle wachtenden binnengeraakt zijn, want het werd een gedenkwaardige avond. Een gek met een mooie stem die staat te preken op een straathoek, of een van de meest visionaire en unieke artiesten van zijn generatie? Wij weten het wel.
Antony Hegarty is een fenomeen. Hij kreeg zijn vorming in het experimentele theatercircuit van New York in de vroege jaren negentig en werd onder de vleugels genomen van Lou Reed. Hij is het bekendst voor zijn muzikale output met Antony & The Johnsons, maar hij is ook een beeldend kunstenaar en blijft kruisbestuivingen met andere kunstrichtingen gretig opzoeken. Eind vorige maand was hij nog op het podium te zien van De Singel, aan de zijde van William Dafoe voor de opera 'The life And Death Of Marina Abromovic', een indrukwekkende productie waarvan hij de musical director was. Later deze maand is hij de curator van het Meltdown Festival in Londen, een eer die eerder mensen als David Bowie, Patti Smith, Ornette Coleman en Scott Walker te beurt viel.
Deze inleiding om maar te zeggen dat Antony niet diegene is om voor de eenvoudige weg te kiezen en een voor de hand liggende braaf ingestudeerde greatest hits set te spelen wanneer hij uitgenodigd wordt door een gerenommeerd festival als Gent Jazz. De laatste jaren doet hij vooral orchestrale optredens, waarbij hij zich laat bijstaan door lokale orkesten. Op Gent Jazz speelde hij opnieuw samen met het 52-koppige Nederlandse Metropole Orkest. Er zijn talloze voorbeelden op te sommen waarbij dit opzet, dat we maar even onrespectvol de “goes classic” formule zullen noemen, voor flauwe en zielloze afkooksels zorgt. "Less is more" leert een boutade ons, maar vanavond gold voor een keer "more is more".
Antony wist de voor de hand liggende wolfsijzers te ontwijken door vooral zijn eigenzinnige zelf te zijn. De nieuwe arrangementen van pakweg Rapture, Cripple and Starfish en bekender werk als You Are My Sister en Epilepsy is Dancing bliezen de songs nieuw leven in. Heel ongewoon bij dit soort optredens was het feit dat je het gevoel had dat er ieder moment iets onverwacht kon gebeuren. Antony houdt ervan zijn publiek te zalven en te slaan. Hij pakt ze in door de prachtige vertolkingen van zijn songs, en zijn grappige zijsprongetjes (ondermeer een imitatie van een applaus hongerige Nina Simone) en hij zocht de grens van de ergernis bewust op met zijn lange, ongestructureerde bindteksten.
Ja, de onderbrekingen waren lang, en zijn pleidooi voor een vrouwelijker wereld was soms chaotisch en verwarrend. Maar ons respect voor deze artiest blijft groeien omdat we blijven zien dat hij de wereld een geweten probeert te schoppen, ook nu hij op grotere podia staat. En daarbij vertrekt hij niet van een of andere politieke overtuiging, maar van zijn persoonlijke belevingswereld en ervaringen. Zelfs een nummer als Crazy In Love van Byonce weet hij een persoonlijke en ontroerende draai te geven, waardoor je met heel andere oren naar dit popnummer luistert. Cut the World, dat hij niet schreef over eigen ervaringen, maar over het leven van de getormenteerde performance kunstenares Marina Abromovic, was een van de emotionele hoogtepunten.
Na de omzwervingen in de stream of conciousness van Antony werd er met Twilight een prachtig en kordaat punt gezet achter de set. Ook na de staande ovatie liet Antony in de bissen het spreken achterwege en overdonderde hij een laatste keer met Ghost en Hope There’s Someone. Ook dit concert van Antony & The Johnsons deed ons wegzwijmelen, voelen én nadenken. Er zijn er niet veel die hem dat nadoen.