Einstürzende Neubauten - Onverwoestbaar instituut

Ancienne Belgique, 20 juni 2022

“Long time no see”. Zo verwelkomde Blixa Bargeld maandagavond het publiek in de Ancienne Belgique. Dat was een leugen. Voor hemzelf, want de Neubauten waren hier vorige zaterdag nog maar pas, en voor het publiek, want dat bestond voor minstens een deel uit mensen die er zaterdag ook al bij waren en graag nog eens wilden.

Einstürzende Neubauten is een veertig jaar oud instituut. Deze band bemachtigde een plekje in de meer recente hoofdstukken van de syllabus muziekgeschiedenis. Op basis van het kunstzinnig zoeken naar een nieuw geluid, op basis van aftands gereedschap en verloren schroot. Hun arte povera klonk toen revolutionair en gevaarlijk. Filosofen hadden er een kluif aan. Niemand begreep het echt. Maar het was inspirerend.

De fans zullen het niet graag toegeven, maar anno 2022 maken de Neubauten deel uit van het establishment. Popmuziek voor intellectuele meerwaardezoekers. De gekozen songs waren vooral ingetogen en moesten het hebben van een stevige baslijn en enkele eenvoudige ritmische accenten, die wel met behulp van imposante ijzeren veren, vliegwielen of compressoren werden geproduceerd. De oude, kokette zanger had een zwart pak aan waar subtiele glinsteringen in werden verwerkt. Zijn ogen waren opgemaakt met glitterschmink. In de hand hield hij een afstandsbediening vast, waarmee hij allicht een iPad bediende die hielp als geheugensteun bij de songteksten. De foutenmarge werd heel klein gehouden.

Naast de imposante stem van Blixa Bargeld liepen vooral die attributen met de aandacht weg. In Grazer Damm werd een winkelkarretje op het podium getrokken om enkele losse noten te repeteren. Het leek te veel moeite voor een eenvoudig effect, maar Blixa vertelde dat het karretje zo populair is dat het een eigen Facebook-pagina heeft, waar het zijn avonturen op tournee documenteert. Het niet gebruiken zou een gemiste kans geweest zijn.

Sporen van het tegendraadse DNA vonden we nog bij Zivilisatorisches Missgeschick, wat zoveel betekent als burgerlijke tegenslag. Het stuk was gebaseerd op een huisgemaakte versie van Brian Eno’s Oblique Strategies-kaartspel, dat soms dienst doet om de bandleden uit balans te brengen en zo de creativiteit te stimuleren. Hacke sloeg hard op een stuk ijzer dat voorzien was van een Apple-logo en leek op een uitvergroot model van de eerste iPhone. Blixa Bargeld liet de stem krijsen als was hij de teksten achterstevoren aan het zingen. De drummer beukte luid en onverwacht op enig metaal uit de schroothoop.

Het was een leuk intermezzo, maar het stak enigszins af tegen de overigens melancholische set. Die bestond grotendeels uit werk van de laatste plaat, ‘Alles In Allem’. Charmanter was het orgeltje dat uit de synthesizer kwam bij de titelsong daaruit. Dat snuifje elektronica zorgde wel meer voor de bepalende sfeer. In Tempelhof waren het de ijzeren staven die met de show gingen lopen, maar het was de harp die voor het auditief karakter zorgde. In Taschen werden grote plastieken verhuiszakken als drumstel gebruikt, maar we hoorden vooral de onzichtbare, mooie violen. In Ten Grand Goldie waren het dan weer blazers die het karakter bepaalden.

Het mooist waren Sabrina, waarin Bargeld tegen een rode achtergrond een ode aan de kleuren rood, goud en zwart bracht, wensend dat het “jouw” kleur zou zijn. Het leek een liefdeslied, maar we misten allicht de intellectuele bagage om alle tekstuele referenties te plaatsen. Ook Redukt, een stuk van spanning aaneengeregen poëzie met een intense explosie in een enkelwoordig refrein, noteerden we als hoogtepunt.

Het besef groeide dat Einstürzende Neubauten anno 2022 zo’n ingetogen muziek maakt dat het schroot, dat ze meezeulen, een plezant detail geworden is. En dat dat goed is zo.

Foto: Yvo Zels