dEUS - Uitblinken in het understatement

Bourla, Antwerpen, 16 december 2015

dEUS staat bekend om hun luidheid en hun georkestreerde chaos bij wie de band niet heel erg goed kent. Maar al die jaren is dEUS ook iets anders geweest: een groep die mooie kleine nummers geschreven heeft, met vaak ook prachtige kwetsbare teksten. En een groep, bovendien, die ook weet uit te blinken in het understatement.

Tom Barman zat op een kruk en dat was wennen. Maar laat dat nu de opzet geweest zijn van de ‘Soft Electric Tour’ waarmee dEUS podia in België en daarbuiten betrad. dEUS heeft doorheen de jaren voor elk van hun platen rustige nummers gemaakt. Vaak geen singles, zelden live gespeeld omdat dat nu eenmaal minder goed werkt op de meeste podia en daardoor in de meeste gevallen jammerlijk ondergesneeuwd geraakt. Het optreden in de Bourla vormde het sluitstuk van het opvissen van deze pareltjes.

Daarbij kwamen niet zelden tranen opwellen. Dat begon al bij Wake Me Up Before I Sleep, een nummer dat vorig jaar ook al te horen was toen dEUS met enkele concerten hun twintigste verjaardag vierde in Cirque Royal. Het is een nummer dat heel eenvoudig lijkt, maar net heel secuur is. Elke noot op elk instrument doet ertoe, elk tikje van Stéphane Misseghers tegen één van zijn cimbalen heeft impact.

Dat was ook zo bij Right As Rain – een nummer dat Barman schreef over zijn vader die aan Alzheimer leed en overleed toen de zanger 17 was – en het ook al van ‘Worst Case Scenario’ geplukte Secret Hell. Dat laatste nummer, waarbij de gitaar trouwens met opzet voortdurend vals en uit het ritme speelde (de erfenis van Rudy Trouvé), zorgde voor het mooiste groepsmoment. Mauro, die tot dan toe zijn dienende rol met pracht had vervuld zittend op een kruk, kwam voor het eerst overeind. We spreken dan over het 11^e nummer op de setlist. En als vanzelf ging de groep in een halve cirkel om hun drummer staan, als een eenheid, en samen hoorde ze in het licht van vijf witte spots de viool van Klaas Janzoons zachtjes wegsterven.

Een ander soort nummers kregen we voorgeschoteld als er naar ‘The Ideal Crash’ gegrepen werd. Een plaat uit 1999 met veel lange en sfeervolle nummers en weinig singles. Een plaat ook waarvan pakweg Guy Garvey gezegd heeft dat hij er inspiratie uit haalde voor het geluid van Elbow. Uit die plaat werden Magdalena, The Magic Hour en Dream Sequence #1, dat de tweede bisronde mocht vormen, geplukt. Nummers die sinds de bijhorende tour nog maar zelden vanonder het stof gehaald waren omdat ze geduld vergen van het publiek. Omdat ze eigenlijk niet op een festivalpodium horen, maar in een theaterzaal. En tegelijkertijd ook nummers waarbij duidelijk werd waarom deze tour ‘Soft Electric’ heet en niet akoestisch, want akoestisch was het niet. Laagje per laagje werd een nummer gebouwd dat duidelijk naar een climax toewerkte.

Het moet Tom Barman deugd gedaan hebben dat er eindelijk eens echt naar zijn teksten geluisterd werd, een frustratie die de zanger al vaker heeft geuit, en terecht. De teksten van Barman zijn vaak pareltjes, lappen tekst waar duidelijk lang aan gewerkt en geschaafd is. In het geval van de nummers uit ‘The Ideal Crash’ gaat het vaak om verhalende teksten, zonder refrein en dus zonder referentiepunt voor het publiek.

Eén voorbeeld van deze pracht hoorden we in The Magic Hour: “I had a dream/a simple plot/I held out my hand/as if she never pushed it away”, zelden hebben we meer onderhuidse pijn gevoeld in enkele zinnetjes. Het was trouwens in datzelfde nummer dat Mauro zijn moment beleefde en de strofes deelde met Barman. Tot dan toe was hij zijn kalme en coole zelve gebleven. Bijna uit de aandacht verdwenen, maar onmisbaar. De rust zelve.

Acht singles werden er gespeeld op een setlist van achttien nummers, je zou dus kunnen zeggen dat het een avond voor de fans was. Nothing Really Ends, Eternal Woman en Smokers Reflect waren zowat de enige nummers die én gekend waren bij het grote publiek én geen metamorfose ondergaan hadden. En het feit dat hier en daar bij Smokers Reflect het applaus al werd ingezet alvorens het nummer effectief ten einde was, doet vermoeden dat we diens bekendheid overschatten.

De metamorfoses: Constant Now was ontdaan van al zijn bagage en kreeg een nieuw kleedje in piano mee en eerste bisnummer Bad Timing werd ingezet door Barman op zijn eentje op akoestische gitaar en vervolgens gestaag opgebouwd, waarbij je telkens een nieuw bandlid het podium zag opwandelen. Het was mooi hoe Alan Gevaert als laatste opkwam, rustig achter Stéphane Misseghers doorwandelde, zijn bas omgorde en nog even naar zijn kompanen bleef staan kijken alvorens zijn eerste noot te spelen.

Het was mooi, het was heel mooi. Hopelijk is dEUS hier nog niet klaar mee, want nummers als Disappointed In The Sun, Gimme The Heat, One Advice, Space en The End Of Romance hadden ook perfect op deze setlist gepast.  dEUS beheerst het hele muzikale spectrum, van chaos tot understatement en dat leverde deze tournee een prachtige theateravond op. Een oefening die ooit nog eens herhaald mag worden, maar eerst toch maar eens verder werken aan die nieuwe plaat.