Unknown Mortal Orchestra - Ik voel me meer platenverzamelaar dan dat ik in de buurt van Prince of Bowie kom

Ruban Nielson houdt van Belgisch bier. Maar nog veel meer houdt hij van muziek. Zijn vertelsels zijn soms onsamenhangend en verward, maar hij weet wel degelijk waar hij het over heeft. Alleen is praten over muziek duidelijk niet hetzelfde als muziek maken. En tussendoor wordt het gesprek dan opgeluisterd met zijn smakelijke lach, waardoor de tijd voorbij vliegt.

 

Unknown Mortal Orchestra heeft een nieuwe plaat klaar. En die heeft de titel 'Sex & Food' meegekregen. Dat heeft zo zijn redenen. Maar daarover straks meer. Beginnen deden we met volgende vraag:

 

Je nam de plaat op in verschillende studio's. Hoe zorg je er dan voor dat een plaat coherent klinkt?
Dat gebeurt in mijn kelder waar ik ervoor zorg dat de plaat klinkt zoals ik dat wil. Door de jaren heen weet ik wel hoe ik wil dat een plaat moet klinken. Soms duurt het even voor ik dat doel bereik, maar intussen heb ik genoeg zelfvertrouwen dat ik eender waar iets kan opnemen en het toch naar wens kan laten klinken; zodat het past bij wat ik op dat moment al heb.

 

In Seoul hebben we bijvoorbeeld opgenomen in een K-pop-studio. Daar hebben ze de meest moderne technologie voorhanden. Het resultaat blonk als een nieuwe munt en was van hi-fidelity-kwaliteit, maar in mijn hoofd wist ik al wat ik ermee zou aanvangen eens ik thuis was.

 

Vroeger was me dat waarschijnlijk niet gelukt. Dat heeft te maken met ervaring, maar ook met zelfkennis; weten wat ik wil aanvangen met iets. Ik had een zeker idee van hoe het moest klinken. Dus ik wilde niet dat iemand anders eraan zou beginnen frunniken. Je wordt daar met de jaren beter in doordat je er gewoon veel tijd in steekt.

 

Eén van de dingen waardoor het album als een geheel klinkt, is het feit dat de teksten moeilijk te verstaan zijn.
Mijn manager dringt er voortdurend op aan om de teksten duidelijker te maken, ze meer naar voor te zetten in de mix, maar ik wilde hier vooral de nadruk leggen op het geluid. Soms veranderde ik de manier waarop ik woorden uitsprak om ze te doen passen. Het is belangrijk dat ik op een bepaalde manier zing, dat het klinkt zoals ik dat wil.

 

En toch ben ik ook voortdurend bezig om teksten te schrijven die gemakkelijker te begrijpen zijn. Mijn teksten zijn nogal obscuur en ik gebruik woorden, die moeilijk te verstaan zijn, tenzij je ze leest. Maar als de teksten eenvoudig genoeg zijn, lukt dat begrijpen altijd wel.

 

Voor ik met deze plaat begon, had ik me voorgenomen om meer spreektaal te gebruiken, maar toen ik dan bezig was, realiseerde ik me dat dat niet voor mij is weggelegd (lacht). En dan deed ik maar gewoon wat ik altijd heb gedaan. Wat de teksten betreft, lijkt er dus geen compromis mogelijk: die gaan altijd moeilijk te begrijpen zijn. En als ik dan moet kiezen tussen geluid en tekst, kies ik gewoon voor geluid. Ik heb geen idee hoe iemand anders daar wel in slaagt, maar ik heb er intussen mee leren leven.

 

Klopt het dat er nogal wat teksten gaan over verval, het einde van de wereld zelfs?
Het gaat eerder over hoe iedereen het heeft over het einde van de wereld. In mijn ogen getuigt het van een gebrek aan verbeelding als je denkt dat de wereld gaat eindigen. De keuze is aan ons: we kunnen er een eind aan maken, maar we kunnen ook zorgen voor een ommekeer.

 

Mijn vader was alcoholicus en er waren er nogal wat verslaafd aan drugs in mijn familie. Een alcoholicus weet dat hij moet stoppen met drinken. Dat is niet het probleem. Het probleem is dat hij dat gewoon niet doet. Men begrijpt nog steeds niet wat dat precies is, verslaafd zijn aan drank of drugs. Er is geen pil of drankje om het te verhelpen. Hetzelfde geldt voor de wereld: de technologie en het geld zijn er, maar om één of andere reden maken we altijd de verkeerde keuzes. Wie weet kijken we hier ooit op terug en lijkt dit alles gewoon belachelijk.

 

Zie het als science fiction: de toekomst ziet er donker uit, maar er is nog altijd plaats voor schoonheid, muziek, films, … Momenteel ben ik de boeken van de Stroegatski-broers aan het lezen. Ook daarin loopt er van alles mis met de zwaartekracht en de realiteit. Maar eigenlijk hadden zij het over wat er allemaal fout ging in de Sovjet-Unie. Nu lijkt de maatschappij ook alles te vervormen. En dat was ongeveer wat ik in mijn hoofd had, toen ik deze songs schreef. Ik wou absoluut geen politieke plaat maken, maar de realiteit maakte dat gewoon erg moeilijk. Dus er zal ongetwijfeld nog wel één en ander zijn doorgesijpeld.

 

Daarom ook dat ik de plaat 'Sex & Food” heb genoemd. Ik wou een eenvoudige, “domme” titel, die niks met de apocalyps te maken had. Ik ben al gelukkig met eenvoudige dingen: Belgisch bier, onder andere (lacht). Simpele dingen zullen altijd nodig zijn.

 

 

Dus American Guilt is geen politieke song.
Ik vind althans van niet. Zo heb ik het in elk geval niet geschreven, maar ik begrijp wel waar je naartoe wil. Ik schreef die term jaren geleden neer in een notaboekje. Ik woon nu zowat tien jaar in Amerika. En hoe langer ik er ben, hoe beter ik de cultuur begrijp. En hoe meer ik de cultuur begrijp, des te donkerder lijkt die. Die schuld is iets dat door zowat iedereen gevoeld wordt. Je moet bijvoorbeeld belastingen betalen, waarvan eenenvijftig procent voor oorlogsdoeleinden gebruikt wordt. En wat je ook doet, je kan niet ontsnappen aan die machine.

 

De tekst van dat nummer lijkt ook gewoon te passen bij die titel. Neem nu de eerste zin: “Tape over the camera”. Die heb ik van een vriendin, die effectief een stukje plakband over de camera van haar laptop plakt omdat ze denkt dat iemand haar daardoor in de gaten houdt. En ik moet toegeven dat ik dat nu ook doe; alsof je toegeeft dat ze echt kijken. Dat is waarschijnlijk iets dat vooral in Amerika leeft. Het nummer is niet politiek omdat ik iets bepaalds probeer te zeggen. Ik ben eerder een observator, die neerschrijft wat hij ziet.

 

Dat je het als politiek ziet, heeft waarschijnlijk met de context te maken. Kendrick Lamar heeft een nummer dat We're Gonna Be Alright heet. Dat is een politiek nummer geworden omdat de Black Lives Matter-beweging dat heeft opgepikt en men het begon te zingen bij protestmarsen. Het is politiek voor een groep zwarte mensen, die zich verzetten tegen de politie die mensen vermoordt. Dat geldt niet voor mijn muziek. Al kan dat natuurlijk altijd gebeuren...

 

Hoe belandden Kronos (Chronos Feasts On His Children, nvdr) en Samael (Ministry Of Alienation, nvdr), om maar een paar goden te noemen, in je songs?
Mythologie is iets dat me interesseert. Ik hou van het schilderij 'Saturnus verslindt zijn zoon' van Goya. En ik had een demo van een liedje, die misschien wel te mooi was. Dus ik wilde dat de tekst daartegen afstak, donkerder was. Zo kwam ik bij dat schilderij terecht. Ik veranderde Saturnus, de Romeinse god, in de Griekse god Kronos omdat het beter klonk en je bovendien doet denken aan de tijd. Ik probeerde een liedje te schrijven waarin ik kon 1teruggaan naar een welbepaalde tijd, iets dat ik wel vaker doe, om dan later om zo te zeggen terug naar die tijd te kunnen reizen. Dat idee van tijd die voorbij was, opgegeten door Kronos, komt daarin zo'n beetje terug.

 

En Samaël is een valse god, een slechte versie van god, een duivel die zich voordoet als god. Al heb ik niet echt een idee waarom ik dat gebruikt heb. Tenminste niet op dit moment. Misschien dat dat over twee jaar wel het geval is. Het zijn gewoon figuren, die ik tegenkom en die blijven hangen. En wie weet zet het iemand wel aan om op te gaan zoeken wie hij nu precies was om zo iets bij te leren.

 

Klopt het dat we echo's van Prince, Tame Impala en zelfs Steely Dan horen?
Steely Dan was een groep waar mijn vader naar luisterde, toen ik jong was. Ik begon muziek te maken in de punkscene, dus Steely Dan was not done. Pas later, toen ik me verder verdiepte in muziek, ben ik echt van die band gaan houden. Zij zijn zowat de gouden standaard waar het productie en arrangementen betreft. Bovendien zijn het echt goede songschrijvers, die het bijna ambachtelijk aanpakken.

 

Er zitten nog l wat verborgen elementen in de muziek. Het eerste nummer van 'Aja' begint bijvoorbeeld in C; het laatste liedjes is in E mineur zodat je doorheen de plaat bijna van westerse muziek naar de blues reist. En met elk nummer maakt de toonsoort progressie. Dat is allemaal gesofisticeerd (lacht) en je moet dat dan lezen in een boek om het zelfs maar te zien. Ook voor mij is dergelijke aandacht voor details belangrijk.

 

Maar tegelijk ben ik ook gek op The Ramones. Zij en The Buzzcocks hebben me ertoe aangezet om songs te gaan schrijven. Door hen ben ik ervan overtuigd geraakt dat ik dat misschien ook wel kon. De akkoorden waren eenvoudig en de zaken waarover zij zongen, waren cool.

 

Tame Impala is de standaard voor psychedelica tegenwoordig. Wie tegenwoordig dat soort muziek maakt, komt onvermijdelijk terecht bij wat Kevin (Parker, frontman van Tame Impala, nvdr) tegenwoordig doet. Ik zie hen in elk geval nog zo groot worden als Foo Fighters of zo, als dat nog niet het geval is.

 

En Prince... Grizzly Bear vertelde mij dat zij in Minneapolis speelden en Prince daar zagen staan. Hij had zelfs zijn gitaar bij zich. Toen ze de song hadden afgewerkt, bleek hij vertrokken te zijn. Dat verhaal heeft ervoor gezorgd dat wij een “Prince drill” hebben opgesteld: welke song we ook zouden spelen, als we Prince zagen, zouden we daar onmiddellijk naar overschakelen, omdat we die kans nooit zouden willen missen (lacht). Maar uiteindelijk hebben we nooit de kans gehad. En ergens was ik opgelucht dat, wanneer we nu in Minneapolis spelen, dat niet meer kan voorvallen.

 

Wat mij het meeste raakte in het jaar dat Prince en Bowie stierven, was dat ik me afvroeg of ik ooit zelfs maar in dezelfde kamer zou kunnen staan als één van beide. Gewoon samen met hen op een festival staan, zou al voldoende zijn. Ik heb dat mogen meemaken met Iggy, ook één van mijn helden. Hen ontmoeten is niet eens nodig, gewoon in de buurt zijn volstaat al. Ik ben gewoon zo'n grote muziekfan dat er altijd wel een scheiding zal zijn tussen mij en mensen van die orde. Het zou even surreëel zijn om Superman te ontmoeten; en dan zeker gezien ik van Nieuw-Zeeland kom. Dan vind ik me dichterbij staan bij journalisten of platenverzamelaars. Als ik muziek maak, dan combineer ik dingen uit mijn eigen fanboy-wereld.

 

 

Is het feit dat je zo'n grote muziekfan bent de verklaring voor de diversiteit van je album? Je vindt er rock-'n-roll, disco, jazz en wat al nog meer op terug.
Ik ben al zo lang fan van muziek dat ik al die verschillende genres heb leren waarderen. Het is bijna of je elke keer een andere hoed opzet. Jazz vraagt een heel andere aanpak dan punk. Mijn vader was een jazzliefhebber en hij had het erg moeilijk met hiphop. Dan probeerde ik uit te leggen dat het gelijkaardig was aan jazz omdat er ook improvisatie, die niet harmonieus is, bij komt kijken. Alleen doen ze het in rapmuziek met taal en timing in plaats van harmonie.

 

Hetzelfde geldt voor punk. Als dat “beter” zou gespeeld worden, zou het slechtere muziek zijn. Het is zoals het hoort te zijn. Steely Dan zou geen punksong kunnen spelen. En toch probeer ik in mijn hoofd al die verschillende genres te combineren. Daar passen progrock, disco en punk wel degelijk bij elkaar. Nu ik ouder word, slaag ik er beter in om te maken wat ik wil maken.

 

Unknown Mortal Orchestra speelt op 28 mei in de Ancienne Belgique en op 10 juni in Hilvarenbeek tijdens het Best Kept Secret festival.