Fischer-Z - Soms is het moeilijker om eerlijk te zijn in het leven dan in je werk

John Watts is moe, als wij hem zien verschijnen voor het scherm van zijn pc. Hij is moe, want zijn zoon is niet langer zijn manager en dus moet hij dat soort zaken allemaal zelf opknappen. En dat vraagt de nodige energie van de zevenenzestigjarige man die hij is. Bovendien is zijn moeder onlangs overleden en daar heeft hij het moeilijk mee, ook al leek het voor haar beter zo te zijn. Maar geen nood, vragen beantwoorden lukt nog net.

Want de man heeft met Fischer-Z een nieuwe plaat uit. Niet zomaar een album, maar eentje dat verwijst naar zijn eightiessucces 'Red Skies Over Paradise' dat zowat veertig jaar eerder verscheen. Dan zitten wij met vragen over hoe, wat en waarom. 

Je hebt al platen opgenomen onder de naam Fischer-Z, onder je eigen naam, als The Cry. En nu weer als Fischer-Z. Hoe zit dat precies?

John Watts: Het is nu eenmaal onder die naam dat men mij kent. Het was mijn zoon, die me zei dat dat gewoon een heel goed idee was. En hij heeft gelijk. Ik wordt door die bandnaam bepaald en zo hoort het uiteindelijk.

Er was een tijd dat ik dacht dat er een ander etiket hoorde bij ander werk, maar het is gewoon eenvoudiger om het bij die ene naam te houden zodat men je werk ook kan vinden. Noem het een richtingaanwijzer, een pijl.

Politiek is altijd een onderwerp geweest in je muziek. Vind je dat je op die manier een verschil kan maken?

De bedoeling van kunst en muziek is dat je onderwerpen kan aansnijden waarover mensen normaliter niet zouden nadenken. Het zet dingen in gang. Jammer genoeg heeft politiek en het internet ervoor gezorgd dat je verdrinkt in een oceaan van nieuws als entertainment en extremiteiten, maar naar mijn mening is het nog altijd relevant om het daarover te hebben in liedjes.

Heb je er ooit over nagedacht om zelf in de politiek te gaan?

Nee. Mijn vader was bezig met lokale politiek, maar eens je hoog genoeg op die ladder bent geklommen, moet je het spel meespelen en ben je niet langer meer een individu. Ik hou het wel bij artiest zijn.

Om het over het album te hebben: waarom kijk je nu precies terug naar 'Red Skies Over Paradise'?

Ik vergelijk het Berlijn van 1980 gewoon met het Berlijn van 2020. Het is dan wel een nieuw album, maar de vergelijking is vooral interessant: de koude oorlog tegenover de klimaatcrisis.

Het eerste nummer van de plaat heet Choose, maar hebben we wel een keuze?

Je kan in elk geval kiezen hoeveel je wil bijdragen. Je kan kiezen hoe ernstig je alles neemt, maar honderd procent van de bevolking zal je nooit meekrijgen.

Ooit zei men dat er oorlog zou gevoerd worden om water en dat leek allemaal zo veraf. Maar nu al wordt er oorlog gevoerd om grondstoffen. Maar ik blijf wel optimistisch. De jongere generatie moet die politieke kwesties gewoon omzetten in beleid, waarop kan gestemd worden. En niet alleen zijzelf, maar ook ouderen moeten zich daarin kunnen vinden.

Maak je je zorgen om je (klein)kinderen?

Zeker. Iedereen wordt geboren in de wereld waarin hij/zij terechtkomt. Dat is hun realiteit en zij zullen met die realiteit moeten omgaan, wat die ook is.

Op 'Red Skies Over Paradise' was er Brian (die je niet kon vinden). En nu komt hij terug. Bestaat hij echt of is hij fictie?

Het is een personage en ik heb hem doen verder leven. Toen hij dertien jaar oud was, zat hij in de problemen. Nu staat hij aan het hoofd van de sociale dienst. En er stapt een jongen op hem af en zegt: “Jij zal mijn situatie nooit begrijpen”. Maar hij was zelf die jongen en de mogelijkheden zijn er.

Ook Marliese is mee doorgegroeid. Ze is nu drieënzeventig jaar oud en woont in een rusthuis. Als er een fotograaf langskomt voor een foto om aan te tonen dat ze nog steeds mooi is.

In het boekje staat een tekening van Marliese. Heb je die zelf getekend?

Jawel, ik teken heel veel.

Er zijn dus een aantal songs over fictieve personages, maar er lijken toch ook persoonlijke nummers op de plaat te staan. Dan denken we aan Romance Can Last Forever en Narcissus Took Me Down. Of vergissen we ons?

Romance gaat over de “geest” van Berlijn. Dat relateert dan weer aan het originele Berlin. Het is wel degelijk persoonlijk, maar nog meer slaat het op de romantiek van waar Berlijn voor stond: vrijheid, de mogelijkheid om je te verzetten tegen de politiek, de kunst. Het Boheemse Berlijn, zeg maar.

Berlijn is intussen ook veranderd.

Het is inderdaad veranderd. Niet zoveel als kleinere steden zoals Amsterdam, maar het gevaar blijft dat alle Europese steden themaparken worden.

En Narcissus?

Dat gaat inderdaad over mezelf, maar daar wil ik niet te diep op ingaan.

Het lijkt er in elk geval op dat je niet zo'n hoge dunk van jezelf hebt.

Dat valt nogal mee, maar ik durf mezelf ook te bekritiseren. In mijn werk heb ik altijd geprobeerd om eerlijk te zijn. En soms is het moeilijker om eerlijk te zijn in het leven dan in je werk.

Er zitten nogal wat verwijzingen naar water in de plaat. Dat kan geen toeval zijn.

Ik heb ervoor gekozen om aan zee te wonen. Ik woon in Brighton. Ik hou van de zee en ik zou het er moeilijk mee hebben om niet vlakbij water te wonen.

In AI Owns U lijkt het erop dat we naar een soort van 'Terminator'-situatie evolueren.

Vermoedelijk zijn de idioten die nu het hoge woord voeren in de politiek nog steeds beter dan machines. Maar misschien hebben machines het al wel overgenomen. Het probleem met Artificial Intellegence kan je afmeten aan iets als zelfrijdende voertuigen. Tenzij die allemaal zo zijn, zullen er nog steeds ongevallen gebeuren met wagens met mensen achter het stuur. Uiteindelijk draait het allemaal om controle. Regeringen proberen steeds meer de bevolking te controleren. En AI geeft de mensen, die de machines hebben gebouwd, een veel groter bereik.

De toekomst ziet er blijkbaar nogal grimmig uit.

Daar lijkt het inderdaad op. Het probleem is dat de grondstoffen er wel degelijk zijn, maar er zijn te veel mensen. En je moet landen helpen om de bevolkingsgroei te beperken. Het zou beter zijn dat er per gezin drie kinderen geen honger lijden dan dat er tien dat wel doen. Zoals ik al in Batallions Of Strangers zong veertig jaar geleden, het zijn nog altijd de arme mensen die afzien; het zijn nog altijd de kinderen die gebombardeerd worden. Uiteindelijk is er weinig veranderd. Het is een andere manier van oorlog voeren. Terreur is veel moeilijker om te controleren dan de koude oorlog dat was. En dan heb je nog leiders in het westen die het noorden helemaal kwijt zijn. Denk maar aan Hongarije.

Same Boat staat niet op deze plaat. Hoe zit dat precies?

Het staat op de vinyl uitgave, als ik me niet vergis. Same Boat was erg eigentijds en had vooral te maken met de covid-situatie. Uiteindelijk werd het complex om dat dan allemaal samen te voegen. Maar ik ben echt tevreden over zowel de single als de langspeler.

Je hebt psychologie gestudeerd. Vind je dat je dat ook terughoort in je muziek?

In de psychologie moet je mensen observeren. En dat is precies wat ik doe. Ik hou ervan om mensen bezig te zien. Ik probeer politieke verhalen te vertellen als verhalen van echte mensen.

Mentale problemen zijn ook alomtegenwoordig dezer dagen.

Omgaan met een pandemie is dan ook even moeilijk als omgaan met oorlog. In de Tweede Wereldoorlog werden mensen gebombardeerd en wat dies meer zij, maar ze werden niet opgesloten.

Is het nu eenvoudiger om je geld te verdienen met muziek dan toen jij eraan begon?

Zeker niet, maar dat neemt niet weg dat ik er vandaag ook nog aan zou beginnen. Het is gewoon wat ik doe. Zelfs toen ik psychologie studeerde, maakte ik al muziek.

Men noemt je muziek new wave. Klopt die omschrijving?

Misschien wel. Al zou ik het zelf artpunk noemen nu, gewoon omdat ik onafhankelijk ben, zelfs al heb ik opgenomen voor de grotere labels. Ik beschouw mezelf in elk geval als alternatief.

Luister je zelf naar die muziek?

Niet echt. Ik koop muziekmagazines en kijk wat er nieuw is. Ik luister niet meer naar de muziek waar ik vroeger naar luisterde. Billie Eilish is momenteel waarschijnlijk de slimste artieste die er rondloopt op deze wereld. Het is niet alleen artistiek, het slaat ook nog eens aan bij een breed publiek. Ze heeft dan ook een ongelooflijke persoonlijkheid. Ze heeft de overtuigingskracht die ook Lady Gaga heeft.

Wat vind je van het streamen van muziek?

Ik verdien mijn geld met muziek. Ik word er niet rijk van. Het belangrijkste is dat zo veel mogelijk mensen de muziek, die je maakt, te horen krijgen. In eender welke vorm. Het is met live shows dat je nog iets kan verdienen. Als streaming het aantal mensen, dat naar optredens komt, verhoogt, dan is dat ok.

Als alles goed gaat, speelt Fischer-Z in mei 2022 opnieuw in België. Verdere details zijn momenteel nog onduidelijk.