Emil Landman - Zo dicht mogelijk bij het oorspronkelijke gevoel blijven

Emil Landman, de Nederlandse muzikant die twee jaar geleden verraste met ‘An Unexpected View’, is een reisduif en een onrustige ziel, maar wij kregen hem toch te pakken om te vertellen over zijn nieuwe project: twee bij elkaar horende ep’s die ‘Vinter’ en ‘Sommer’ heten. De eerste komt nu uit en wij wilden er alles over weten.

Voor ‘An Unespected View’, je vorige album reisde je met de trein door heel wat landen. Voor je derde plaat ‘Vinter’ trok je naar een afgelegen eiland in Noorwegen. Waarom doet iemand nu zoiets?
Emil Landman: (lachend) Daar vraag je me wat! Bij ‘An Unexpected View’ kiemde het idee op de trein op weg naar mijn vriendin. Zij woonde een uur van mij vandaan, maar ik reed dus steeds datzelfde traject. Op een dag dacht ik bij mezelf: Er moet iemand zijn die de langste treinrit ooit maakt. Als ik nu eens compleet de andere kant opga en alsmaar rechtdoor blijf rijden, kom ik uiteindelijk ook ter plaatse. Dus in plaats van de trein te nemen van Eindhoven naar Utrecht, neem ik de trein naar Amsterdam en van daaruit naar Duitsland, Polen, Rusland, China en ga zo maar door tot ik bij mijn vriendin kom. Dat heb ik dus gedaan.

Straf, maar dat is nog geen antwoord op de vraag: waarom?
Dat is waar. Toen ik eenmaal dat idee had, ging ik daar verder over nadenken en ik kwam tot de conclusie dat reizen mij altijd al veel inspiratie had opgeleverd. Je kan het vergelijken met een toerist die op reis een steegje inloopt gewoon omdat hij nieuwsgierig is en het aanlokkelijker vindt dan rechtstreeks op zijn vooraf gesteld doel af te gaan. Of vergelijk het met de idee dat je sneller zal ingaan op een uitnodiging van iemand die je al lang niet meer gezien hebt, eerder dan bij de buren op theevisite te gaan. Die nieuwsgierigheid drijft mij en inspireert mij. Tijdens die treinreis van negen weken schreef ik in de trein, wat prima werkt, want je hebt tijd en de mogelijkheid omdat je zelf niet moet sturen. Ik deed onderweg talloze indrukken op die ik dan kon verwerken in mijn songs.

Voor de tweede plaat, dacht ik verder. Die eerste reis was wel interessant, maar alles was heel vluchtig. En ik vond het ook niet zo leuk dat ik liedjes, die ik aan het begin van de reis schreef, pas weken later kon opnemen. Als ik wat langer op een plek kon blijven, dan kon ik diepere indrukken opdoen en als ik ook nog opnameapparatuur meenam, kon ik de songs ook meteen en ter plekke vastleggen. Zo bleef ik veel dichter bij het originele gevoel dat ik had bij het schrijven, dichter bij de spontaniteit ook. Ik wou dan wel graag naar een plek die verandert terwijl ik ter plekke bleef. En zo ontstond het idee om twee keer een week naar een plek heel noordelijk in Noorwegen te gaan; een keer in de winter en een keer in de zomer. De eerste keer in Reinøya was het daar constant donker, maar de tweede keer was het vierentwintig uur per dag licht. De plek was dus hetzelfde, maar toch helemaal anders. Ik was heel benieuwd wat dat zou opleveren aan input.

Dus de zeven songs op ‘Vinter’ heb je allemaal geschreven en opgenomen op een week tijd?
Klopt. ‘Vinter’ telt zeven songs en het vervolg, ‘Sommer’, telt er zes. De eerste dag daar schreef ik er al meteen vier. Ik ging heel grof te werk. Ik had een idee, nam dat op en ging weer verder. Bijvoorbeeld het nummer Falling, daar ben ik de eerste dag aan begonnen en nog dezelfde nacht hebben we het helemaal afgewerkt. Dat klikte als vanzelf in elkaar. En zo ging het de eerste dagen heel snel. De rest van de week werkten we die songs dan uit en af en toe kwam er dan nog spontaan een liedje bij.

Was het een makkelijke operatie? Aan de instrumentatie te horen heb je heel wat materiaal meegezeuld.
De grens was het aantal kilogram dat we mee mochten nemen op het vliegtuig. Dat was twee keer een koffer van drieëntwintig kilo. Daar zaten alle instrumenten en de studio bij. We hebben letterlijk elk kabeltje zitten uitmeten tot op de gram en ik had drie gitaren op mijn rug. Met mijn liefste blik probeerde ik alle stewardessen te overtuigen dat dat mijn handbagage was. Zo zijn we daar geraakt. Maar dat betekent ook dat heel veel geluiden op de plaat uit die blokhut komen. Alle kickdrums die je hoort, hebben we gemaakt door met een houten lepel, die daar ergens in een lade lag, te slaan op de matras waarop ik sliep. De snare drum van Falling is eigenlijk een opname van een plastic bakje met rijst en zo hebben we geëxperimenteerd met alles waar we onze handen op konden leggen om bepaalde sounds te creëren.

Je spreekt in het meervoud, dus je was daar niet alleen.
Nee, mijn producer Martijn Groeneveld was er ook bij.

Wat was zijn rol?
Hij zorgde ervoor dat alles wat ik inspeelde en zong meteen goed gemixt werd. En sommige kleine keyboardpartijen heeft hij ingespeeld, maar dat is het zowat.

Je werk doet wel denken aan dat van David Lemaitre. Spiegel je je aan hem of aan andere artiesten?
Ik ken hem wel. Ik vind hem fantastisch. Een vriend van me heeft een broer die bij Lemaitre meespeelde. Ik heb zijn plaat ‘L’attitude’ ook best wel vaak beluisterd. Ik spiegel me niet aan hem, maar ik kan zijn muziek heel goed waarderen.

Wie zijn je voorbeelden dan wel?
(denkt na) Er zijn een wel een paar artiesten waar ik heel vaak naar geluisterd heb. José Gonzalez bijvoorbeeld, Ray Lamontagne, Nick Drake, Thomas Dybdahl, Fink, dat soort songschrijvers staat hoog aangeschreven. Ryan Adams zeker ook.

Ook al is je ep opgenomen op een plek, die bijna constant in duisternis gehuld was, toch zit er veel warmte in de songs. Hoe verklaar je dat?
Toen ik daar aan het werken was, voelde ik me niet altijd even happy en ik wilde mezelf een beetje opmonteren door iets positiefs te maken. De tweede song Near Far bijvoorbeeld begint zo (zingt): "The reasons in our mind align / in fact or fear the only way is up.” Toen ik die zin schreef, dacht ik bij mezelf dat het zo moest zijn ook. De enige weg is vooruit, omhoog. En ik vond het ook belangrijk dat ik het oorspronkelijke idee niet ging uitwerken tot een concept. Eens we daar waren, moest ik de dingen laten gebeuren. Dat vind ik belangrijk, want anders wordt het nep. Als je begint te sleutelen of te schrijven zoals je zelf vindt dat iets moet klinken, creëer je een soort van tweedehands gevoel. Dan wordt het minder oprecht.

De percussie klinkt soms ronduit exotisch in bijvoorbeeld All The Time. Vreemd voor een plaat die werd geboren op zo’n onherbergzame plek en met een titel als ‘Vinter’. En hoe heb je dat gedaan?
Wat je daar hoort, is louter mijn stem. De hi-hat, de kick, ... alles is gebeatboxt. Dat liedje kwam er plots uit. Het is veel luchtiger dan de rest, maar het moest zo zijn. Ik vind het ook echt een topsong.

Het viel ons ook op. In datzelfde nummer zeg je dat al die reizen eigenlijk een zoektocht zijn naar de ware liefde. Heb je ze al gevonden? Is het uit met het reizen?
(lacht) De liefde heb ik gevonden… maar dat reizen zal ik wel blijven doen. Ik hoef alleen niet meer angstvallig op zoek naar de liefde, dat is me ondertussen wel duidelijk. Maar ik blijf een avonturier, ook in de muziek.

Geeft de geanimeerde clip voor Falling een beetje de sfeer weer waarin je de plaat maakte.
Jazeker. Ik had een camera bij me, maar toen ik bezig was met schrijven en opnemen, ben ik die eigenlijk gewoon vergeten. We zaten zo in de flow dat we er niet aan dachten om hem aan te zetten. Vooraf dachten we heel veel te filmen zodat we genoeg beeldmateriaal zouden hebben om achteraf in clips te gebruiken. Maar toen ik terug was, bleken we amper iets gefilmd te hebben. Toen ik dan aan een vriend van mij, die animaties maakt, de liedjes liet horen, was hij dolenthousiast om er iets bij te maken. Vooral die song raakte hem. En toen ik achteraf zag wat hij erbij gemaakt had, was het mijn beurt om geraakt te zijn. We hebben zijn materiaal dan ook gebruikt.

De single Falling is uit en nu is er ook een tweede: Little Marks. Komt daar ook een clip bij?
Niet echt. Ik heb daar een live-versie van gespeeld in de Vondelkerk in Amsterdam en die is gefilmd. Die is sowieso geschikt als clip.

Geeft dat een beeld van jouw live shows?
Nee, niet helemaal tenminste. Ik neem ook een band mee. Veel van de liedjes zijn meer uptempo dan Little Marks en hebben ook veel meer laagjes. Die komen beter tot hun recht met de band.

Kom je ook touren in België?
Ik hoop het. Ik heb vroeger al in de Vooruit gespeeld en in de AB als voorprogramma van Suzanne Vega. Daar heb ik mooie herinneringen aan en ik wil er graag een vervolg aan breien.

Deze ep ‘Vinter’ vormt een tweeluik met een later te verschijnen plaat, die ‘Sommer’ zal heten. Kan je daar al iets over vertellen?
Laten we nu maar focussen op ‘Vinter’. ‘Sommer’ komt er pas aan in de zomer. Misschien kunnen we dan nog een keer praten.

'Vinter' komt uit op 23 februari via V2 Records. Op 17 maart speelt Emil Landman met band opnieuw in de Vondelkerk in Amsterdam.