Bibio - Drugs hebben hetzelfde effect

Bij zijn vorige album leek in interviews vooral de nadruk te liggen op zijn blijde intrede bij Warp Recordings. Ondertussen is Stephen Wilkinson, aka Bibio, in onze ogen al een vaste waarde bij het moederhuis van Aphex Twin, Squarepusher en Autechre. We gaan dus niet vragen of hij in die stal al vriendjes gemaakt heeft. Wat vragen we dan wel aan deze vriendelijke, doch ietwat schuchtere, muzikantenziel?

Hoe lang heb je aan je nieuwe album gewerkt?
Bibio: Moeilijk te zeggen. Sinds 'Ambivalence Avenue' eigenlijk. Sommige tracks zijn zelfs ouder dan die plaat, maar pasten toen niet in de sfeer van dat album. Soms herontdek ik ook dingen die ik vijf jaar geleden maakte en die ik nu beter vind klinken dan toen ik ze schreef, zoals Saint Christopher.

Je spreekt over atmosfeer, een zeer belangrijk gegeven op je albums. Dat lijkt mij het moeilijkste om te creëren omdat dat een idee is dat in je hoofd leeft en dat je moet kunnen overbrengen naar de luisteraar.
Ja, juist. Makkelijk is dat niet. De beste platen in mijn collectie spelen ook daar op in en daarom moeten dat niet per se soundscapes zijn. Soms gaat het ook gewoon over rock- of jazzalbums. De manier waarop het is opgenomen is zeer belangrijk en maakt het vaak magisch. Wat dat betreft ben ik meer geïnteresseerd in studio-opnames dan in live muziek. Live muziek kan die sfeer nooit vangen die je op een plaat hoort. Een goede producer is altijd op zoek naar een unieke sfeer. Iemand die dat niet doet heeft een gebrek aan verbeelding. Voor mij is dat bijna een obsessie. Een nummer dat mij nu enorm bezig houdt, is Central Park West van John Coltrane. Een trage jazzballad die je meteen in een soort van oude film dropt. Ik associeer er ook kleuren bij. Zeer fascinerend en euh... sfeervol.

Hoe vang jij dan jouw sferen?
Er is niet echt een formule. Ik laat mij soms inspireren door andere muziek. Misschien schrijf ik wel een folknummer of een poptrack en probeer ik diezelfde sfeer erin te krijgen. Vaak gebeurt het ook doordat ik veel analoge apparatuur gebruik. Die hebben toch een zekere sound die je bij digitale machines mist.

Je gebruikt ook vaak field recordings.
Ja, al maak ik er op 'Mind Bokeh' minder gebruik van. Waarschijnlijk ga ik daar weer meer mee werken in de toekomst. Ik wil weer meer de elektro-akoestische kant op later. Maar ik heb inderdaad behoorlijk wat opnames gemaakt. Voornamelijk natuuropnames. Ik maak graag gebruik van contrasten in mijn muziek.

Ik wilde ook dat het nieuwe album anders klonk dan 'Ambivalence Avenue' en dat het meer synthetisch en elektronisch klonk. Daarom zitten er ook minder van die opnames in. Voor mij gaat het vaak gewoon om het opnameproces, meer dan om het resultaat. Voor fotografen is dat ook vaak zo. Ik ken iemand die een shitload aan opnames heeft gemaakt, maar er verder nooit iets mee heeft gedaan. Voor hem was ook dat proces belangrijk, die zoektocht. Zo heb ik ook enorm veel minidiscs liggen met honderden opnames, maar die zullen nooit het daglicht zien.

Het contrast met 'Ambivalence Avenue' is inderdaad hoorbaar, maar ook in de nummers op 'Mind Bukeh' onderling zitten grote contrasten. Leg een nummer als titeltrack Mind Bokeh, dat je kan omschrijven als een soundscape, naast Take Off Your Shirt, een pop-rocknummer. Het verschil kon niet groter zijn.
Take Off Your Shirt staat helemaal op zichzelf. Het is niet meteen een nummer dat binnen mijn normale context valt. Ik beleefde veel plezier aan het maken van dat nummer en ik speelde het voor vrienden en voor de mensen van Warp en iedereen zei me dat ze het een goed nummer vonden, dat ze mij erin herkenden en dat ik het moest uitbrengen.

Het is eerder iets dat ik eenmalig doe en ik heb er over getwijfeld hoor, maar kijk... het is nu eenmaal een deel van mij. En ik weet dat sommige mensen die mijn eerdere werk zeer appreciëren het er misschien moeilijk mee gaan hebben en dat het nummer door sommigen gehaat zal worden, maar dat is dan maar zo. Ik hoop dat er genoeg openminded mensen zijn die alles op het album goed vinden.

In Take Off Your Shirt laat je ook een keertje een instrument een instrument zijn, terwijl je ze anders op een andere manier zou gebruiken.
Ik zie instrumenten ook gewoon als dingen die geluid produceren. Een sampler is voor mij ook een instrument en vaak gebruik ik ook gewoon objecten als instrument. In K Is For Kelson gebruik ik glazen en theekopjes als percussie. Mijn favoriete componist Steve Reich maakt op dezelfde manier muziek als elektronische muzikanten, alleen gebruikt hij klassieke instrumenten. Het gaat er dus niet om of muziek elektronisch is of niet. Sommige van mijn methodes zijn vrij traditioneel, zoals ze al in de jaren zeventig deden. Andere zijn meer persoonlijk en misschien zelfs vreemd. Maar dit album is wel zeer live. Zelfs de technobeat op Saint Christopher is live gespeeld met de drumcomputer. Daarom werk ik ook liever met analoog materiaal dan met computer. Je hebt dan meer voeling met de muziek die je maakt.

Je zei ooit in een interview: "The guitar is the most overused instrument in the world". Misschien is de computer dat ondertussen wel.
Misschien ja. Kijk, het positieve is dat elektronische muziek vandaag geapprecieerd wordt als muziek. Er heeft daarrond lang een conservatieve attitude bestaan. Alsof je hoorn moest kunnen spelen of een virtuoos moest zijn om muzikant te mogen zijn. Terwijl er in elektronische muziek zeker evenveel creativiteit zit als in traditioneel gespeelde muziek. Ik zit daar ergens tussen die twee. Ik hou van elektronische muziek en van technologie, maar ik werk graag met instrumenten. Ik neem gewoon het beste van beide werelden (lacht verlegen).

Op 'Mind Bokeh' lijk je ook meer songs te schrijven.
Het is zeker meer een popalbum. Nummers van drie à vier minuten met hooks, melodieën en songteksten. Popmuziek kan even mysterieus klinken als avant-garde, al hou ik wel vooral van de popmuziek van dertig of veertig jaar geleden. Als ik luister naar een nummer van Prince of Quincy Jones dan verbaas ik er mij steeds over hoe tijdloos en sfeervol die nummers klinken. Laatst luisterde ik nog naar 'Sgt. Pepper's Lonely Hearts Club Band'. The Beatles zetten daar ook een psychedelisch nummer naast een ballade en een kinderlijk nummer naast een rock-'n-rolltrack. Zij deden in de jaren zestig al aan genreskipping. Het is een experiment op zich om iets avant-garde naast pop of rock te plaatsen want dat blijft zeer risicovol.

Is het daarom dat je ook die vintage sound behoudt?

Ik heb niets tegen het gebruik van software. Ik gebruik het zelf ook. Fantastisch wat je er mee kunt doen. Maar je moet daarom ouder materiaal of oudere methodes niet de vuilbak in kieperen. Alles alleen van die nieuwe software laten afhangen vind ik getuigen van weinig creativiteit. Als je hoort wat een rijk geluidsspectrum dat die oude opnames hebben, dat laat je toch zomaar niet vallen?

De melancholische trip is een geluid dat tegenwoordig populair is. Luister naar The xx, James Blake en dergelijke. Excuses, de eerste single uit 'Mind Bokeh' past goed in dat rijtje. Hoop je er de top dertig mee te halen?
Helemaal niet. Ik vond dat het representatief was voor het album. Ik had Take Off Your Shirt als eerste single kunnen kiezen omdat het commerciëler klinkt, maar het is helemaal niet waar het album in zijn geheel voor staat. Natuurlijk wil je altijd een groot publiek bereiken, maar als ik muziek schrijf doe ik dat niet met de hoop op een hit in mijn achterhoofd. Als dit album meer poppy klinkt, dan is dat omdat ik dat nu zo aanvoelde. Maar volgende keer kan het gerust een ambient of field-recording-album worden.

Zal Take Off Your Shirt alsnog als single uitgebracht worden?
Misschien.

En wat zou je doen mocht het een megasucces worden?
Hopelijk het geld spenderen aan nieuw materiaal (heimelijk lachje). Dat is wat ik doorgaans doe met het geld dat ik aan mijn muziek verdien. Ik hoop al een tijdje op een grotere studio en een drumstel. Ik wil heel graag de drums onder de knie krijgen. Dus als Take Off Your Shirt een hit wordt, dan is dat maar zo. Het was al een experiment op zich om dat nummer op plaat uit te brengen dus ik ben ook benieuwd wat het teweeg gaat brengen.

De titel 'Mind Bokeh' is een term uit de fotografie. En je geeft er al meteen een mooi voorbeeld van op de hoes van de plaat. Waar staat het juist voor?
Wat je ziet is eigenlijk een reflectie van kleine lichtjes in een spiegel, maar omdat de camera gefocust is op de muur en de spiegel, worden de lichtjes dikke wazige stippen. Bokeh is een Japans woord dat onduidelijk of wazig betekent. Wat de titel betreft verwijs ik dus naar "the defocusing of the mind". We vertrouwen heel de tijd door op ons bewustzijn dat door de linkerkant van de hersenen wordt gestuurd. Die linkerkant houdt zich bezig met logica, symbolen, taal en de rechterkant verzamelt alle info die we binnenkrijgen via onze zintuigen. De linkerkant gaat aan die collage van informatie betekenis geven. En bij meditatie of defocusing van het brein, is het de bedoeling dat je dat op een natuurlijke manier even uitschakelt. Dat wou ik in de titel mee geven. Ik ben zeer geïnteresseerd in filosofie en psychologie.

Is die ervaring vergelijkbaar met wat je in de jaren negentig vaak hoorde beweren, dat sommige mensen ervoeren dat hun geest uit hun lichaam trad?
Ja, ik geloof dat die out-of-body-ervaringen te maken hebben met het uitschakelen van het onderbewustzijn. Sommige drugs zoals LSD geven ook dat effect. En hoewel ik het nooit geprobeerd heb, wil ik wel altijd weten wat de ervaringen van mensen zijn.

Wat is jouw favoriete manier van defocusing?
Lezen over mediteren doe ik niet echt, maar ik waag me wel af en toe aan yoga. Ik zou het eigenlijk vaker moeten doen omdat ik te veel denk. Het klinkt een beetje ironisch maar ik moet er echt aan denken om niet te denken. Ik ben nog steeds op zoek naar goede methodes. In Tibet gebruiken ze onder andere gongs om drones mee te generen die je helpen bij je concentratie. Ik maak zelf geen muziek waarbij het gezellig mediteren is, maar misschien dat de atmosfeer wel iets teweeg brengt bij mensen. Ik word altijd vrolijk als iemand me zegt dat een bepaald nummer hem doet denken aan liggen in het gras in een veld. Dat geeft me het gevoel dat ik op die manier met een ander levend wezen heb kunnen communiceren via muziek. Daarom kan muziek zo krachtig zijn.

Luister je zelf naar muziek tijdens je yogasessie?
Nee, dan luister ik gewoon naar de geluiden rondom me. Ik maak wel zelf veel ambient muziek. Ik heb er zeker honderden tapes van liggen en die beluister ik wel vaak. Luisteren naar muziek doet ook iets met je brein en met je fantasie. Het leidt je dus te veel af van het mediteren.

Een compleet ander nummer is K Is For Kelson. Een nummer dat uit de Caraïben lijkt te zijn gevlucht.
Ik ben een grote fan van Braziliaanse muziek, vooral uit de jaren zeventig. Ik gebruik er zelfs een Braziliaans instrument op. Maar evengoed de Amerikaanse tv-series uit die periode hadden een invloed op dat nummer. Die zomers klinkende soundtracks komen wel vaker voor in mijn muziek. Wat ook weer vrij ironisch is eigenlijk, vermits ik in een depressieve industriestad woon.