Swans – ‘The Great Annihilator’
RE:introducing
‘The Great Annihilator’ uit 1995 was lange tijd de voorlaatste Swans-plaat ooit. Tot de band rond Michael Gira na dertien jaar stilte machtig en verzengend kwam aangestormd met ‘My Father Will Guide Me Up A Rope To The Sky’ en later met drie andere marteltuigen van albums. Dat recente werk is zo’n uppercut dat je bijna vergeet wat voorafging. Gira geeft je die kans niet: het schuimbekkende monster, dat ‘The Great Annihilator’ heet, is terug.
De plaat alleen nog maar vasthouden is al een mysterieuze ervaring. Het Spartaanse artwork geeft niets prijs. De lyrics staan op elkaar geperst en laten uitschijnen dat je het dagboek van een seriemoordenaar vast hebt. En de muziek zelf, die dreigt je al na enkele minuten murw te slaan. Je oren moeten wennen aan de hoge dosis reverb en aan de torenhoge intensiteit van de sound. Maar eens ze zover zijn, staat hen een rijkdom aan texturen te wachten.
Die texturen komen trouwens beter tot hun recht dan ooit, dankzij het remaster-werk van Doug Henderson. Michael Gira was al jaren ontevreden met de originele master, maar zat met een probleem: de niet-gemasterde brontapes waren vermist. Onlangs bracht Bill Rieflin (ex-Swans, nu multi-instrumentalist bij King Crimson) de maagdelijke opnames toch weer boven water. Waardoor ‘The Great Annihilator’ 2.0 mogelijk werd.
Maar hij vond meer: ook de opnames van Michael Gira’s solodebuut ‘Drainland’ dobberden boven en kregen dezelfde behandeling. Gira nam de plaat op vlak na de moeilijke opnames van ‘The Great Annihilator’ en stopte het obscure dingetje bij de re-issue. Dat maakt de heruitgave een onvervalst tijdsdocument. ‘Drainland’ werd een “Swans related project” genoemd en uitgebracht als een soort diptiek met ‘Sacrificial Cake’ van de Swans-zangeres Jarboe. Die plaat had er mooi bij gepast hier. Jammer.
De verschillen qua soundpalet tussen ‘The Great Annihilator’ en ‘Drainland’ zijn best schokkend - ook al zijn beide platen op zich al belachelijk bonte dingen. Bij Swans klinken de akoestische gitaren bijvoorbeeld nooit zo folky en kristalhelder als op Gira’s You See Through Me of Unreal. ‘Drainland’ blijft dan weer weg van de stormram-grooves (I Am The Sun) en het Godflesh-geweld (Alcohol The Seed) die je op ‘The Great’ vindt.
Er is ook plaats voor schoonheid. Zoals in de instrumental Warm, die verrassend begint met een onschuldig pianootje. En ook in Blood Promise (Swans op zijn meest ambient) en in een Jarboe-aria als Mother’s Milk. Maar maak je over de teksten van ‘The Great Annihilator’ geen illusies. Die verkondigen steevast doembeelden, duisternis en apocalyps - op een hele lichamelijke, ietwat abstracte en afstandelijke manier. En zo gaat het er ook aan toe op ‘Drainland’, zelfs in de Fan Letter van een gevaarlijke psychopaat.
Ook de voyeur komt aan zijn trekken op Gira’s solodebuut. You See Through Me bevat een opname die ex-vrouw Jarboe in het geniep maakte tijdens een onderkoelde ruzie over Gira’s alcoholisme. De conversatie is op zich al aangrijpend genoeg; en meer nog als je weet dat ze (a) niet in scene werd gezet en (b) Michael zelf in zijn hemd zet. Zeker nu ze rechtstreeks gekoppeld is aan ‘The Great Annihilator’. De heruitgave getuigt zo opnieuw van Gira’s volstrekte onverschrokkenheid en toewijding aan de kunst. Welke re-issue brengt dit jaar een intrigerender verhaal?