Steve Reich wordt tachtig

RE:introducing

Tachtig jaar wordt de Amerikaanse componist Steve Reich, samen met goed volk als Terry Riley, LaMonte Young en Philip Glass één van de grondleggers van het minimalisme en meteen ook één van de meest uitdagende en invloedrijke componisten van deze tijd. Dat roept de vraag op waarom zijn werk zo aanspreekt, waarom hij door vele muziekliefhebbers en muzikanten (zoals Johnny Greenwood van Radiohead) op handen gedragen wordt. 

Radiohead-gitarist Jonny Greenwood ging live meermaals aan de slag met Electric Counterpoint (1987), één van Reichs meest bekende composities voor één of meerdere gitaren. Toen de man Greenwood op een Pools festival live aan het werk zag, was hij gefascineerd door de manier waarop Greenwood zijn materiaal bewerkte en maakte hij vervolgens Radio Rewrite, waarop hij zich heel duidelijk liet beïnvloeden door de meer elektronische aanpak (de weirde pianoakkoorden in de intro van Everything In It's Right Place uit 'Kid A' en Jigsaw Falling Into Place) van de band.

Zijn werk kan als een wereld apart beschreven worden; een muzikale wereld die zich niet zo gemakkelijk laat betreden. Ook al lijken sommige composities erg toegankelijk, het vraagt veel tijd en inzet om het werk te doorgronden. Zoals bij veel van Reichs werk lijkt het schijnbaar eenvoudig aan de oppervlakte, maar wie naar de kern op zoek gaat, stoot op complexiteit.

Reich verwierf bekendheid met zijn muzikale experimenten in de jaren zestig door onder meer te spelen met kleine fragmentjes uit tapes naast experimenteler werk met microfoons (Pendulum Music). Ook speelde hij minimale fragmentjes muziek naast, op en door elkaar af om zo een deur te openen naar nieuwe muziek. Een uitloper daarvan is bijvoorbeeld Piano Phase.

De componist ging ook aan de slag met complexe ritmes, zoals blijkt uit 'Drumming', een album dat duidelijk beïnvloed is door West-Afrikaanse drumtechnieken; een album dat van blijvende waarde is voor hedendaagse slagwerkers.

Reich is een grootmeester van het minimalisme, een muziekstroming die nog aan populariteit lijkt te winnen. Dat heeft deels te maken met de nog steeds genredoorbrekende klassieker Music For 18 Musicians, de plaat die ECM, een jazzlabel naar de 'klassieke' kant deed overhellen. Het stuk is gebaseerd op 'pulserende' geluiden, bijzonder gestructureerde en vooral erg gefaseerde muziek. Iets is er even en is dan weer weg om later weer te verschijnen, zij het op een andere manier dan tevoren. Grandioze muziek, vol innovatiedrang, één van de moderne bakens van het hedendaagse muzieklandschap. Geen wonder dat bands, zeker in de dance en elektronica, zich maar al te graag laven aan het werk van Reich.

Nieuwe albums - 'Tehilim', waarop hij voor het eerst aan de slag gaat met zang en Joods erfgoed - verschenen bij Nonesuch Records. Reich schreef composities voor erg uiteenlopende bezettingen, wat blijkt uit 'The Desert Music' (1984).

Eén van zijn meer bekende werken is 'Different Trains' waarop hij de vele reizen, die hij als kind met de maakte, verwerkt. Het is een van zijn meest persoonlijke composities, waarop hij met samples (van interviews met overlevenden van de Holocaust, Amerikaans treinpersoneel en treinverwante geluiden) werkt. Reich gaf onlangs filmmaker Bill Morrison (die ook al met Lambchop werkte) de toestemming om zijn compositie van beelden te voorzien. En ook de Pulitzer-prize-winnende compositie 'Double Sextet' (2007) moet vermeld worden.

Op zijn tachtigste is Reich nog steeds bezig met nieuwe muziek. Onlangs was er nog de video-opera 'Three Tales' (2002), waarin Reich met vrouwlief en videoartieste Beryl Korot de dramatische impact, die technologie op het leven in de twintigste eeuw heeft, becommentarieert aan de hand van archiefmateriaal met betrekking tot drie historische momenten (de Hindenburgcrash in 1937, de nucleaire testen in het Bikini atol in 1949 en het klonen van Dolly in 1997). Verder was er ook een performance met nieuw werk, dat niet toevallig 'Pulse' heet.

Reich, een generatiegenoot van componist Philip Glass, is nog steeds vitaal en krachtig en weigert op de lauweren van eerder werk te rusten. Hij is nog altijd in beweging, nog steeds op reis in muziekland ondanks de artritis, die hem ervan weerhoudt vaak op te treden. Maar het speelse 'Clapping Music' kan misschien nog als performance tellen. Verder doet hij wat hij het liefst doet: nieuwe creaties scheppen. Zoals 'Twenty Soloists And Orchestra', dat te horen zal zijn in 2018.

Tenslotte nog een fragment Vicky Chow, die uiterst geconcentreerd een heerlijk Piano Counterpoint aflevert.

Meer Steve Reich is er vanavond te horen op Klara.