Robert Fripp houdt hof in uitstekende King Crimson-docu

Nu de film in de zalen en op de openbare omroep geweest is, moeten we alsnog iets vinden van ‘In The Court Of The Crimson King: King Crimson At 50’ (2022). Regisseur Toby Amies kreeg toegang tot de illustere cultband om deze docu annex zwarte komedie te draaien over een halve eeuw King Crimson. Een film die bevestigt wat al in talloze artikels en enkele boeken doorschemert: bandleider Robert Fripp als een sfinxachtige persoonlijkheid met een onwankelbare visie.  

 

En het is een goede film geworden omdat hij de talrijke paradoxen van de band voor het voetlicht brengt. KC is een band waarin ieder lid Fripps instructies nauwgezet moet volgen, maar er is ook geen band waar je zoveel vrijheid hebt. Er zijn weinig groepen die zoveel lawaai maken als deze zevenkoppige line-up, maar er is geen muziek zonder de stilte. Een fan noemt Crimson "de duivel", maar één van de hevigste aanhangers is de Noorse zuster Dana Benedicta. Aka de progrocknon.

King Crimson is één van de emotioneel en stilistisch veelzijdigste rockbands ooit. De muziek is een symbiose tussen brutaliteit en sereniteit. Het ene moment klinkt men als een priester, het andere moment als een tandarts. Percussionist Jamie Muir, die de band ooit ruilde voor een boeddhistisch klooster, maakt nog de beste vergelijking: KC is als de onafgewerkte beelden van Michelangelo, de klankwereld zoekt zich een weg naar buiten door het ruwe marmer.  

Ook Fripp liet de muziekwereld op een zeker moment achter zich voor spiritueler oorden. Hij ging in 1974 op cursus bij filosoof J. G. Bennett (een leerling van de mysticus Gurdjieff) en is sindsdien lid van de Bennett Foundation. Toby Amies’ vraag aan Fripp over deze ontmoeting mondt uit in wat het traagste antwoord uit de geschiedenis van de documentairefilm moet zijn.

Bij zijn terugkeer in de muziek ontwikkelde Fripp een gedisciplineerde en geometrische aanpak die resulteerde in een Crimson-reïncarnatie voor de eighties. Het was een andere band (origineel onder de naam Discipline) dan de puntige improvisaties van de vroege jaren zeventig. Het hoekige karakter van de muze bleef wel overeind. Net als Fripps moeilijke relatie met het publiek.

Bassist Tony Levin geeft toe dat hij de nieuwe bandnaam maar niks vond, omdat ze hem aan bestraffen deed denken. Het idee duikt in de film wel vaker op: is het geen straf om deze behoorlijk aan de wind zeilende muziek te moeten spelen, of als publiek ze te moeten aanhoren? Iemand maakt een vergelijking met Scientology. Maar de freaks snappen het, het is zoals Fripp het wil en zo hoort het te zijn.

Drummer Bill Bruford herinnert zich echter met pretoogjes hoe voor het eerst ook Amerikanen (Levin en Adrian Belew) aan boord kwamen, en de culturele verschillen transcendeerden in drie studioalbums vol spelplezier (1981-84) die door critici en fans met lof werden overladen. Denk aan de plaat ‘Beat’ die de invloed van de Amerikaanse schrijver Jack Kerouac en diens spontane reisproza vastlegde.   

In de aangrijpendste momenten in de film volgen we drummer Bill Rieflin die aan darmkanker lijdt. Hoe ga je als mens en muzikant om met de eindigheid van je leven? Door te doen wat je echt wilt doen, zoals in King Crimson spelen. En met Amerikaanse humor. De film maakt een pas op de plaats en wordt even een obituarium voor een mooie man en een vriend van Fripp die je zelf als vriend wilde hebben.   

Ondanks de plejade aan geweldige muzikanten die al die jaren bij Fripp is gepasseerd, blijkt de Grote Leider de enige die dagelijks uren repeteert. Hij heeft eeltige handen als van een boer, aldus Amies. En in zijn onnavolgbare stijl debiteert Fripp voor diens camera zijn filosofische opvattingen over muziek en het leven. "Bang voor de dood? Hoegenaamd niet. Het bewustzijn is een continuüm en straks verhuis ik naar een andere zaal".  

‘In The Court Of The Crimson King: King Crimson At 50’ is erin geslaagd om in amper anderhalf uur de essentie van King Crimson vast te leggen. Verwacht geen chronologische geschiedenis. De film lijkt tot de (onvermijdelijke?) slotsom te komen dat zelfs de laatste line-up nog niet het beste uit Koning Karmozijn heeft gehaald. Ach, het zal nooit voldoende zijn voor Robert de perfectionist. Zelfs niet na vijftig jaar.  

‘In The Court Of The Crimson King: King Crimson At 50’ van Toby Amies is nog tot 23 april te bekijken via VRT Max en is beschikbaar als blu-ray en dvd.