Prog Britannia deel II: IQ viert 25 jaar 'The Wake'

Achtergrond

De klank van ironie: het Engelse IQ mag dan de vaandeldrager genoemd worden van de zogenaamde neo-prog, ondertussen is de band al dertig jaar bezig. In 1985 brak men door met  'The Wake', waarmee een klassieker in het genre geboren was. Reden voor de jongens om in 2010 het vijfentwintigjarige jubileum te vieren met een integrale live-uitvoering, die nu toevertrouwd is aan het digitale geheugen van cd en dvd.

IQ werd - althans in het begin - in één adem genoemd met Marillion. Na de succesjaren met Fish evolueerde die laatste band onder nieuwe zanger Steve Hogarth meer en meer naar atmosferische rock, terwijl IQ steeds trouw bleef aan zijn roots. Dat dit geenszins een synoniem hoeft te zijn voor artistieke stilstand, getuigt het constant hoge niveau van de studioalbums. Sinds 'Ever' (1993), dat de terugkeer betekende van origineel boegbeeld Peter Nicholls, staat de groep uit Southampton onafgebroken aan de top van de prog.

Nicholls wordt weleens versleten voor een Peter Gabriel-imitator, maar daarmee wordt de man onrecht aangedaan. Akkoord, zijn theatrale bühnepersoonlijkheid compleet met maskers, greasepaint en kostuums is afgeleid van Gabriels jaren bij Genesis, maar Nicholls is een veel melodieuzer zanger, en als tekstschrijver en coverartiest schept hij zijn eigen universum. Paul Menel, zijn vervanger tussen '87 en '89, stuurde IQ naar commerciëler vaarwater. Dus was het wachten op de opstanding van het genre in de jaren negentig.

Geïnspireerd door Yes, Genesis en de klassieke meesters, en in het kielzog van Marillion, was IQ nochtans van bij de start een progband tussen twee werelden. Stichtend lid en toetsenist Martin Orford drukte het in Will Romano's historische naslagwerk 'Mountains Come Out of the Sky' (Backbeat, 2010) als volgt uit: "We were a prog band, amongst other things, that was unquestionably working-class and therefore didn't fit either social model of working-class punk or upper-middle-class prog rock artist." En over het verschil tussen neo-prog en de old school stijl zei hij: "(...) we certainly played prog rock faster and harder than anyone ever had before. (...) people expected hard-hitting, high-energy entertainment whatever the style of music."

Dat laatste is precies wat je mag verwachten van het concert dat IQ vorig jaar gaf in De Boerderij in het Nederlandse Zoetermeer. Vanaf de onheilspellende beginnoten van Outer Limits klinkt een strak ingespeelde band die - getuige de bijgevoegde dvd-registratie - absolute controle uitstraalt. Het ene hoogtepunt volgt op het andere. Widow's Peak en het afsluitende Headlong staan zoals steeds borg voor een kippenvelmoment.

Vandaag is 'The Wake' een klassieker zonder mottenballen waar het spelplezier van af druipt. Geen statisch museum dus. Toegegeven, de heren staan misschien niet steeds te springen op het podium, maar IQ is een band die artistieke kwaliteit belangrijker acht dan showmanschap. Het resultaat is een audio-ervaring om duimen en vingers bij af te likken. Respect! De dvd bevat enkele interessante extra's: The Darkest Hour uit 'Ever' en een selectie uit het conceptalbum 'Subterranea' (1997).

'The Wake Live' (cd en dvd in één dubbelaar) door IQ is een uitgave van Giant Electric Pea.