Lennons brieven in boekvorm - hebben ze belang?
Achtergrond
In 2012 verschijnt de privé correspondentie van John Lennon in boekvorm. Iets wat met de nodige bombarie werd aangekondigd en ook dan de nodige aandacht in pers en andere media zal trekken. Robert Van Yper, schrijver van de onvolprezen biografie Lennon, vraagt zich af of al die heisa de moeite loont.
"Words are flowing off like endless rain into a paper cup..." (Across the Universe)
Oktober 2012, dat is nog een hele tijd. Maar toch weten we al: dan begint een nieuwe Beatlemania, want dan is het precies 50 jaar geleden dat hun eerste single (Love Me Do) uitkwam.
En nog straffer: het startsein voor die nieuwe stormloop wordt NU al gegeven. De Britse uitgeverij Orion Publishing kondigt aan dat ze precies in Oktober 2012 een omvangrijk deel van Lennons private correspondentie in boekvorm op de markt brengt. Beatles- en Lennonbiograaf Hunter Davies kreeg een stapel Lennonbrieven ter inzage. Yoko Ono had daar geen verdere plannen mee, maar Hunter overtuigde haar dit materiaal openbaar te maken. Uitgevers kregen hier lucht van en na een bitse opbodstrijd haalde Orion de buit binnen. De juiste afkoopsom blijft vooralsnog onbekend. Elk bedrag tussen $ 500.000 en $ 1.000.000 wordt wel ergens vernoemd. Laat ons het financiële opbod niet verwarren met het mediaopbod dat ongetwijfeld nog volgt, en het tot nader inzien bij het laagste bedrag houden: $ 500.000 voor pakweg 150 brieven. Niet eens om ze te kopen. Enkel voor het recht ze gebundeld in boekvorm te mogen uitgeven. Eigendom blijven ze - terecht en uiteraard -van weduwe Yoko Ono.
De media stellen vragen naar wat de inhoud van die brieven wel kan en zal zijn, naar de waanzin van dat bedrag, en of in die brieven nieuwe "onthullingen" zullen opduiken. Wellicht zal Orion eerst wat mysterieus doen, dan de verwachtingen stap voor stap opkloppen, mogelijks hier en daar een saillant detail loslaten, en vooral hopen dat Wikileaks geen digitale kopie te pakken krijgt...
Ja, wat kunnen we verwachten? Dat Lennon een verwoed en intrigerend schrijver was, staat buiten kijf, en dan hoeven we het nog niet eens over songteksten te hebben. Midden in Beatlemania publiceerde hij 2 zeer opgemerkte "literaire" boekjes: 'In His Own Write' en 'A Spaniard In The Works'. Bestsellers, omdat ze van een Beatle kwamen. Maar bij later inzien ook opmerkelijke, literaire kleinoodjes die voor de nodige heisa zorgden. In het Brits Parlement citeerde Conservatief David Curren eruit, om te illustreren hoe erg het met de opvoeding en de taalkunde gesteld was "bij onze minder begaafden". Wat tot een hoog oplopende, nationale ruzie leidde, die zelfs de nobele pagina's van de statige Times haalde. Verdedigers schreven Lennon "literaire genialiteit" toe, à la Tennyson, of beter nog: James Joyce. Je kan er niet omheen: Lennon speelt virtuoos met taal. Waar je spellings- of tikfouten meent te zien, blijkt het om - al dan niet fijnzinnige - woordspelingen te gaan: "Harrassed Wilsod won the general erection". Of om geflipte prepsychedelische droombeelden à la Lewis Carroll - Lennons lievelingsauteur. En veel - vaak grove - humor. Zijn verwijzing naar "Pregnant DeGaulle of France" ontketende ei zo na een internationaal diplomatiek incident. Veel werk bleef ook in de schuif, tot Yoko in 1986 een aanvullende verzameling publiceerde onder de titel 'Skywriting by Word of Mouth'. Ook lucide en bizar werk, maar niet van dezelfde kwaliteit. Het blijft onduidelijk of Lennon zelf dit voor publicatie bedoeld had.
Lennon bleef een veelschrijver, vooral in de zowat 5 jaar dat hij zich in New York terugtrok uit het openbare leven. Vrienden, familie en kennissen kregen stapels handgeschreven brieven, vaak geïllustreerd met tekeningetjes in die typische Lennonstijl. Kerst- en nieuwjaarskaarten maakte hij zelf; met collagemateriaal, geïnspireerd door zijn goede vriend Salvador Dali. Veel van die brieven en kaarten vonden snel hun weg naar veilingen, waar ze - nu meer dan ooit - gigantische bedragen opbrengen.
Een ander gek - zeg maar psychedelisch - voorbeeld van Lennoniaanse meerwaarde-creatie. Met de elpee 'Mind Games' lanceerde hij in 1973-74 zijn nieuwe fictieve droomland: Nutopia. "It has no boundaries, no passports, only people. All people of Nutopia are Ambassadors of the country. As two Ambassadors of Nutopia, we ask for diplomatic immunity and recognition in the United Nations." De fictieve ambassade van Nutopia situeerde hij op dit maagdelijke, verzonnen adres: White Street 1, NYC. Maar toevallig bleek dat adres wél te bestaan. De bewoner van het pand begon brieven te krijgen uit de hele wereld, gericht aan 'the Ambassador of Nutopia'. Toeval of niet, maar zelfs de naam van die man lijkt wel een Lennoniaanse woordspeling van het muzieklot: Peter Townsend - maar met The Who heeft hij niets te maken. Naar New Yorkse normen was zijn eigendom een onooglijke gebouwtje, amper 4 verdiepingen hoog. De brave man kocht het ooit voor $ 150.000. Wegens de door Lennon onbedoeld veroorzaakte Nutopiaheisa, blijkt het in 2010 plots $ 3.250.000 waard te zijn. Lennon was daar zelfs nooit geweest.
Ondertussen is Lennon 30 jaar dood. Maar plots kreeg hij weer last met de CIA. Toen hij na een lange juridische strijd eindelijk een officiële verblijfsvergunning voor de VS had verworven, in de vorm van de gebruikelijke Green Card, moest hij net als iedereen een vingerafdruk neerzetten. Jaren later bleek dat kaartje verdwenen. De FBI zette vruchteloos de grote middelen in om dit "staatseigendom" terug in handen te krijgen. Tot het kleinood vorig jaar opdook op een veiling, uiteraard alweer voor een gigantisch bedrag. De FBI kreeg er lucht van en greep in. Al 30 jaar dood, en nog altijd wordt Lennon vervolgd... Daar hoog in rock-'n-roll heaven tovert hij ongetwijfeld nog eens die typische, cynische grimas op zijn lippen.
Het kan vreemd gaan met de 'waarde' van prullaria waar een legendarische grootheid ooit zijn oog liet op vallen. Is $ 500.000 veel geld voor een bundeling van 150 brieven? Het is maar wat iemand er voor over heeft. Het is maar welke exploitatiemogelijkheden je ziet. Vraag en aanbod. Zullen die brieven ook écht belang hebben, iets wereldschokkends onthullen? Laat ons ernstig blijven: wat kan je verwachten van brieven, bedoeld voor vrienden en familie? Laten we ons eerder verwachten aan een nieuwe speeltuin waarin fantast en psychedelisch tovenaar Lennon zijn surrealistisch verbaal talent, zijn waanzinnige geest en zijn onhebbelijk karakter nog eens de vrije loop laat, wellicht zijn ongezouten mening geeft over wat private- en wereldproblemen, die hij op dat moment echter niet meer zelf meent te moeten oplossen. En meer dan waarschijnlijk zit de ware essentie - die we met veel plezier zullen lezen en herlezen - al simpelweg vervat in de bevrijdende eenvoud van zijn song The Word uit 1965 :
"Say the word and you'll be free
Say the word and be like me
Say the word I'm thinking of
Have you heard the word is Love..."
Voor meer info over het literair werk van Lennon: zie 'LENNON' - Boek + CD - www.epo.be.