Lennon leeft

Achtergrond

2010 was een Lennonjaar. Waarom dat was hoeven wij u vast niet meer te vertellen. Maar ook in 2011 blijft hij een belangrijk artiest, die op vele vlakken zijn stempel heeft gedrukt. Bij daMusic krijgt u exclusief het voorwoord van Robert Van Ypers fantastische boek 'Lennon'. En u hoeft er niet eens voor te betalen.

Imagine a Revolution

Lennon / McCartney. Het gouden logo dat de Sixties vorm en kleur gaf. Maar was de fusie van die twee onovertroffen talenten wel zo onvoorwaardelijk als de mythe ons voorhoudt? Uiteindelijk hebben ze niet zoveel songs echt samen gecreëerd. Wat betekent Lennon daarin? Wat zeggen de feiten en waar begint de mythe? We  documenteren hoe de ware split zich al in 67 manifesteert, twee jaar vroeger dan doorgaans wordt aangenomen. Niet met de Plastic Ono Band, maar al onmiddellijk na Sgt. Pepper begint het solowerk.

Daarna is Lennon / Ono het nieuwe, vermaledijde logo dat de media domineert en manipuleert. Dreef zij werkelijk de Beatles uiteen, of was ze gewoon de ontsnappingsroute die Lennon nodig had?

Er zijn nog andere intense verbonden die hem typeren. Lennon is een geboren duo-man. Nooit functioneerde hij alleen. De ongeëvenaarde band tussen John en Stu Sutcliffe. Zijn hechte relatie met Brian Epstein. Zijn alles verterende band met sterke vrouwen als Julia Stanley (zijn moeder), en haar oudste zus 'Aunt' Mimi.

Lennon is zowel mateloos bejubeld (Genie! Idealist! Revolutionair!) als meedogenloos bekritiseerd (Naïef! Inconsequent! Kneuterig!) Ligt de waarheid dan wellicht in het midden? Welnee. Lennon is dat alles tegelijk. Hij is wijzer dan elk van ons, maar tegelijk ook dwazer dan elk van ons. Hij is sterk, maar tegelijk ook zwak. Noem een eigenschap en hij is het. Noem het tegendeel en je vindt ook daar bewijzen voor.

Verheven geesten als Gandhi, Camus, Marcuse, Martin Luther King... bezielen de Sixties met doorleefde idealen. Lennon richt zich tot diezelfde generatie met ideeën en muziek uit de onderbuik. "Not to tell people how to feel. Not as a preacher. Not as a leader. But as a reflection of us all".

Hij ageert hevig, impulsief, ondoordacht. Geen academisch denker, geen verheven filosoof. Maar feilloos voelt hij wat er broeit. Vijftien jaar lang houdt hij de vinger op de pols van die explosieve generatie, en drukt dit feilloos uit in songs die alweer een contradictie op zich zijn: ondanks hun vaak controversieel karakter worden ze toch opgenomen en gekoesterd in het collectief bewustzijn. Met hem ontstijgt de Pop- en Rockmuziek het melige harnas van het 'entertainment'.

De Summer of Love van 67 met All You Need is Love.

Het linkse oproer van mei 68 met Revolution.

Het engagerend positivisme van Come Together.

De ontluikende vredesbeweging met Give Peace a Chance.

De sociale agitatie van Power to the People.

Het utopisch idealisme van Imagine.

De Vrouwenbeweging, met Woman is the Nigger of the World.

Als een nieuwe maatschappelijke tendens opduikt, ligt zijn toepasselijke song al in de winkels. Alsof hij zelf buiten de tijd staat, telkens voorop. Dit lijkt heroïsch, maar het heeft ook iets dramatisch. Je vraagt je af: is zo iemand niet erg eenzaam? De hyperpersoonlijke IK-songs die hij daar aan toevoegt wijzen in die richting: Yes I'm lonely, wanna die... schreeuwt hij uit in Yer Blues. En elders: - Help! - I'm a Loser - Nowhere Man - en een smekend Don't Let me Down.

"Songteksten hebben voor mij geen betekenis", zegt hij, "ik gebruik woorden alleen voor hun klank en hun ritme". Toch ontwikkelt dit boek zich grotendeels rond en vanuit die songteksten. Want hij zegt ook: "I make first-person songs. It's me, and nobody else. That's why I like it. It's real." Authenticiteit is de kern van zijn werk. Ook als die soms frappante contradicties nodig heeft om naar buiten te komen. John Lennon staat voor een intense verwevenheid tussen woede en pijn, humor en onschuld, eerlijkheid en intelligentie, gekoppeld aan een ondoordachte en vaak zelfverloochenende impulsiviteit.

Dit boek streeft geen encyclopedische volledigheid na. Immers: zijn discografie is al meermaals gepubliceerd en niet alles is biografisch relevant. Over veel songs zegt hij zelf: "It's rubbish. A piece of garbage". Dit boek peilt wel naar de kern van zijn bezieling. Doordat hij meestal enkel in muziekberichten opduikt, wordt vaak een te eenzijdig beeld opgehangen. De man is zoveel beter te begrijpen als ook zijn literair werk belicht wordt, zijn absurde filmprojecten, zijn experimentele klankmontages, zijn omstreden beeldende kunst, de drieste furie van zijn maatschappelijk engagement. Die vormen 1 geheel met zijn muziek en met zijn getraumatiseerde jeugd.

Door Lennon ziet het er heel even naar uit dat rockmuziek een ware politieke kracht kan worden. Als geen ander weet hij de media te manipuleren. Dit veroorzaakt een nooit geziene paniek, tot op het Witte Huis toe. FBI en CIA worden ingeschakeld om dit gevaar te bedwingen. Maar ook zijn creatieve impact is ongeëvenaard. Lennon brengt Pop en avant-garde bij elkaar. Lennon verandert alle gangbare ideeën over wat wel of niet kan in een opnamestudio, zowel technisch als artistiek. Na zijn laatste concert met the Beatles (29 augustus 66) treedt hij geen enkele keer meer op voor geld. Enkel nog voor sociale en politieke idealen. Dat heeft iets heroïsch, maar ook iets getormenteerds.

Wat John Lennon onderscheidt van andere popsterren is dat hij vanuit zijn complexe persoonlijkheid niet één, maar drie opeenvolgende en totaal van elkaar verschillende carrières ontplooit. Eerst als tieneridool Beatle John, dan als 'psychedelische tovenaar' en tenslotte als sociaal geëngageerde 'working class hero' annex vredesapostel. Elke periode levert niet alleen een reeks wereldhits en trendsettende artistieke innovaties op, maar roert zich telkens ook prominent in de maatschappelijke actualiteit.

Als hij op 8 december 1980 na de fatale aanslag naar het Roosevelt Hospital wordt gebracht, vraagt Politieagent James Moran: Are you sure you're John Lennon? Yeah. How do you feel? I'm in pain. Zijn laatste woorden. Ze vatten zijn leven samen. 40 jaar lang zocht hij rusteloos naar ware identiteit. 40 jaar lang was hij voortdurend in pain.

Toch vertelt dit boek een vrolijk verhaal. Het verhaal van een man met een ongeëvenaarde creatieve energie, een geïnspireerde gedrevenheid vol bijtend cynisme, scherpe humor en een roekeloos idealisme. Maar vooral met die instinctieve oerenergie om haarscherp en feilloos te verwoorden wat miljoenen anderen voelen. Dit geeft hem een plaats tussen de grootsten van de 20-ste eeuw.

'Lennon' is het onvolprezen boek van Robert Van Yper, verschenen bij EPO.