Hiroshima ma musique

Achtergrond

Vandaag is het zeventig jaar geleden dat de Verenigde Staten Hiroshima van de kaart veegden met een atoombom. Ook musici liggen daarvan wakker, zoals blijkt uit onderstaande lijst.

Hiroshima was de eerste keer dat een wapen van die aard werd ingezet. De naam van de bom was Little Boy. De bom woog vijf ton en de gigantische vuurbal en de drukgolf doodden in één klap tussen de zeventig- en tachtigduizend (vooral onschuldige) mensen. Nog eens zovelen raakten ernstig gewond. Later deed ook de fall-out zijn dodelijke werk. Op het eind van 1945 zouden honderdveertigduizend mensen gestorven zijn. Drie dagen later deed de VS dit dodelijke trucje nog eens over met de bom Fat Man, die ze dropten op Nagasaki.

De schokkende gebeurtenis inspireerde heel wat artiesten, waaronder ook heel wat muzikanten. In 1960 componeerde de Poolse componist Krzysztof Penderecki zijn werk Threnos als nagedachtenis voor de slachtoffers, maar later werden ook heel wat pop- en rocknummers geschreven over Hiroshima en/ of nucleaire dreiging. We zetten er hieronder een paar op een rij.

Poésie Noire – Hiroshima Mon Amour

Bij ons liet Johan Casters aka La Bête Noire van Poésie Noire zich inspireren door de tragedie tot deze song. We vonden enkel deze versie van op ‘Pity For The Self Or We'll Teach You To Dance’ terug op het grote net, maar de versie op ‘Hum And Haw’ vonden we zelf wel beter.

Doe Maar – De Bom

Ook bij onze noorderburen leverde de nucleaire dreiging tijdens de Koude Oorlog inspiratie op, zij het dan indirect. De Bom van Doe Maar illustreerde wel de houding van veel jongeren tijdens de donkere jaren tachtig: leef nu, want morgen kan het wel eens te laat zijn.

Nena – 99 Luftballons

Ja, ook ten oosten van ons zorgde de koude oorlog voor een grote hit in de jaren tachtig. 99 Luftballons gaat over het per ongeluk ontketenen van een nucleaire oorlog. De inspiratie tot de song was een concert van de Rolling Stones in West-Berlijn in 1982. Carlo Karges, gitarist van Nena was daar aanwezig en zag hoe de ballonnen die tijdens het concert werden losgelaten richting Oost-Duitsland dreven. De troep ballonnen nam op een bepaald moment in Karges’ fantasie de vorm aan van een UFO. Toen dacht hij aan wat er zou kunnen gebeuren, mochten de Russen hetzelfde zien als hij.

Bob Dylan – A Hard Rain’s Gonna-Fall

In de sleevenotes van het album ‘Freewheelin’ schrijft Nat Hentoff dat Dylan deze song schreef als antwoord op de Cubaanse rakettencrisis (de Russen hadden nucleaire raketten geplaatst op Cuba). Maar eigenlijk had Dylan de song al een maand eerder geschreven. Toch is het duidelijk dat de song gaat over onrecht, lijden, vervuiling en oorlog. Velen hebben in het refrein een verwijzing gezien naar nucleaire fall-out, maar Dylan zelf zei in een radio-interview in 1963 het volgende: "No, it's not atomic rain, it's just a hard rain. It isn't the fallout rain. I mean some sort of end that's just gotta happen ... In the last verse, when I say, 'the pellets of poison are flooding the waters', that means all the lies that people get told on their radios and in their newspapers.”

OMD – Enola Gay

Zonder twijfel gaat deze synthpopsong van OMD wel degelijk over Hiroshima. De song is genoemd naar de B-29 die Little Boy tot boven Hiroshima bracht. De naam van het vliegtuig was gekozen door zijn piloot zelf: Kolonel Paul Tibbets. Hij doopte zijn vliegtuig naar zijn moeder Enola Gay Tibbets. De tekst is net als de instrumentatie verschrikkelijk slim in elkaar gestoken. Zo verwijst de zin "Is mother proud of Little Boy today?" zowel naar de bom als naar de relatie tussen de piloot en zijn moeder. "It's 8:15, and that's the time that it's always been", verwijst naar de tijd waarop de bom detoneerde. En dan die laatste zin:” Aha this kiss you give, it's never ever gonna fade away.”

Pete Seeger – I Come And Stand At Every Door

Later ook nog gecoverd door The Byrds en zelfs door This Mortal Coil, maar hier in de versie van de meester zelf. De tekst verwijst expliciet naar de gevolgen van de bom op Hiroshima. Het is een puur anti-oorlogslied waarin Seeger de luisteraar in de laatste strofe oproept om te vechten voor vrede. Op geweldloze wijze, mogen we aannemen.

Yo La Tengo – Nuclear War (Motherfucker)

Twee versies zijn er van deze song. Wij kozen voor versie 1 waarin Yo La Tengo op bezwerende wijze wijst op de verschrikkingen van een atoombom. Vooral de zin “If they push the button, your ass got to go” vat het treffend samen.

Kate Bush – Breathing

Een van de meest vreemde, maar zeker ook creatieve songs over nucleaire dreiging is Breathing van Kate Bush waarin ze zich verplaatst in een ongeboren foetus die zich er van bewust is dat het buiten de baarmoeder niet veilig is vanwege fall-out. In een interview verklaarde Kate Bush dat de inspiratie voor de song kwam van een documentaire over de effecten van een nucleaire oorlog. In de track hoor je ook een stukje spoken word waarin de ontploffing van een atoombom wordt beschreven.

Iron Maiden – 2 Minutes To Midnight

Deze heavy metal song verwijst naar de Doomsday Clock, de symbolische klok die gebruikt wordt door het online blad Bulletin of the Atomic Scientists, een blad dat gestart werd door mensen die daarvoor hadden meegewerkt aan het Manhattan Project wat leidde tot de ontwikkeling van atoomwapens. Met de klok wordt de nucleaire dreiging weergegeven. Hoe dichter bij middernacht, hoe dreigender. In september 1953 werd het op de klok twee voor twaalf, het dichtst dat de klok ooit middernacht benaderde. Toen waren zowel de VS als de toenmalige Sovjetunie waterstofbommen aan het testen.