Het nut van nostalgie

Achtergrond

Recent kon u op uw favoriete muziekwebstek lezen dat vinyl in de lift zit. De langspeler is dus niet enkel populair bij scratchende deejays of verzamelaars die hun waardevolle eerste persingen in een kluis bewaren. Waarom deze stap terug in de tijd, deze evolutionaire terugval? Wat is het nut van nostalgie, het appeal van vinyl?

Het nut van nostalgie



Wie recent de rekken van de grotere platenwinkels - enfin, music megastores - in de gaten heeft gehouden kan niet naast de vele peperdure collector's boxes, limited editions en superdeluxe-uitvoeringen van diverse cd's kijken. Als de minder geïnteresseerde luisteraar de muziek toch illegaal downloadt, dan moet de echte fan maar wat meer ophoesten om de kassa te spijzen. De vinylplaat past dan ook perfect in dit commerciële verhaal: beperkte oplages, hoge prijzen en niet zomaar te kopiëren door puistige tieners.

Komt daar nog bij dat de markt recent overspoeld werd door zeer budgetvriendelijke platenspelertjes die op de pc aan te sluiten zijn en het koopvee is klaar voor een hernieuwde rage. Het exlusiviteits- en luxe-aspect zal zeker meespelen voor bepaalde kopers ("Ha, jij hebt de limited edition dubbelcdboxset? Ah, maar ik heb de genummerde vijf-lp-set!"), maar naar onze bescheiden mening is het een ander aspect dat vinyl zo aantrekkelijk maakt.

MP3-spelers met een capaciteit van honderd uur muziek en een shuffle-knop zijn wel handig als je het gemekker van de radio-dj's beu bent en graag wat hoort op de achtergrond, maar als je een lp in je handen hebt en op de draaitafel legt, heb je tenminste het gevoel dat je bewust met muziek bezig bent. Het begint bij de grote hoes die nog een beetje plaats geeft aan de kunstenaar, het gewicht van de plaat, de groeven waarin je de muziek al bijna kan zien zonder hem te horen. Dat is het gevoelsaspect en dat is ook belangrijk. Een goede maaltijd is beter als ze mooi gepresenteerd is, een goede plaat is beter met een mooie hoes en op zwaar vinyl.

Bovendien zijn die platen ook duur. Iets duurder in fabricatie, veel duurder voor de klant. Je denkt dus wel twee keer na eer je een lp koopt. Voor die prijs heb je al twee tot tien afgeprijsde cd's. Maar àls je dan toch die plaat koopt, kan je ze trots onder je arm torsen als je uit de winkel komt - zoveel stijlvoller dan een plastic zakje cd's - en kan je niet wachten tot je thuis bent om ze op te leggen. Onderweg gooi je ze ook niet zomaar op de achterbank van de auto: dit is je nieuwste verovering. En helaas: je kan ondertussen niet even luisteren. De platenspeler voor in de auto is nooit zo populair geweest.

Dan kan je thuis de plaat plechtstatig opleggen. Je gaat ervoor zitten om ernaar te luisteren. Je moet immers na maximaal vijfentwintig minuten de plaat omdraaien. Je bent verplicht de volgorde te volgen die de artiest gekozen heeft. Vaak werd er ook bewust gekozen voor een zekere opbouw of een verschillend karakter per kant. Je volgt de logica van de muzikant. Je bent dus weer bèzig met muziek. Een cd schuif je in het laatje en het eerstvolgende uur kan je wat anders gaan doen.

Vergelijk het met een juke-box of een dj die verzoekjes draait op een feest: je denkt na over wat je wil horen en je bent blij als je je keuze door de boxen hoort schallen. Eventjes is muziek geen leeg massaconsumptieproduct meer, maar iets van jou, iets om te delen met anderen, iets om met een paar mensen naar te gaan luisteren. Nostalgie, terug naar de tijd toen muziek nog van betekenis was in een mensenleven, in plaats van achtergrondpulp.

Helaas, ziehier onze vrees: pulp op een lp zal nog steeds pulp zijn. Als de platenfirma's er een succes van willen maken, zullen ze toch met dingen op de proppen moeten komen die het waard zijn om in die prachtige groeven gestanst te worden. Anders zou het wel eens een zoveelste aderlating kunnen worden voor de muziekindustrie. Maar eerlijk gezegd: zo lang de grote spelers muziek blijven beschouwen als een kwestie van getalletjes en marktstudies en goedkope zever willens nillens door het gehoorkanaal van de domme massa willen blijven rammen, wensen wij hen zeer pijnlijke faillissementen toe.

12 mei 2009
Stefaan Van Slycken