Francofilie: Er is leven naast Gainsbourg

Achtergrond

Er is weer heel wat te doen rond Serge Gainsbourg, naar aanleiding van een film over zijn l(i)even. Het gemiddelde kijk- en luistervee zal wellicht overgaan tot de aanschaf van een aantrekkelijk geprijsd compilatietje en het binnen enkele maanden opbergen bij andere dingen die door omstandigheden even trendy en bon ton waren. Misschien moest u zich toch maar eens afvragen of er geen andere leuke dingen te vinden zijn in de taal van Molière. Wij verontschuldigen ons als deze kleine wegwijzer een beetje uit de hand gelopen is qua lengte, maar er is nu eenmaal erg veel te ontdekken!

Het is gek eigenlijk: groepen als Indochine verkopen Vorst meermaals uit, en in Vlaanderen zijn ze nauwelijks bekend. Mensen als Johnny Hallyday en Gérald de Palmas genieten in Frankrijk dezelfde status als Mick Jagger of Bob Dylan, en hier zouden ze niet eens herkend worden op straat. En dat is juist de reden waarom die Frans(talig)e muziekscene zo interessant is: ze is niet noodzakelijk veel interessanter, maar voor ons wel zoveel onbekender dan de Angelsaksische, die ondertussen wel langs alle kanten uitgemolken en afgezaagd is. Tijd dus voor een paar ontdekkingen!

De namen van de oude garde zijn min of meer bekend. Namen als Brel, Brassens of Ferré laten nog wel een belletje rinkelen. De geweldige poëzie van hun teksten gaat misschien verloren voor mensen die het Frans niet begrijpen, hélas. Het Frans is een rijkere taal dan het Engels of ze wordt alleszins rijker gebruikt. Men is er ook niet bang om z'n teksten door iemand anders te laten schrijven, door iemand die het kàn. Of gedichten van Prévert of Hugo onder handen te nemen. Toegegeven, John Cale heeft eens een plaat met teksten van Dylan Thomas opgenomen en Koen Crucke heeft ooit een tekst van Hugo Claus gezongen, maar meer voorbeelden schieten ons niet direct te binnen uit Engeland of Vlaanderen. Eén van de prachtigste albums om van die poëzie te genieten - naast het integrale oeuvre van Brel - is 'En Scène' van Serge Regianni. Klassiek qua muziek en poëzie, maar uitermate tijdloos (behalve dan misschien de opnamekwaliteit). Een beetje zoals het beste van Sinatra.

Het gegeven groep-die-alles-zelf-doet is hier niet zo alomtegenwoordig als in heel wat andere Europese landen. De "arrangeur" is tegenwoordig nauwelijks nog te vinden in de rest van de wereld. Het is iemand die zorgt dat je muziek past bij je tekst en de klankkleuren weet in te vullen met de juiste muzikanten, een stielman. Het leidt er misschien wel toe dat je voor echt rauwe muziek niet echt moet gaan zoeken in Frankrijk. Zelfs punky groepen als Les Rita Mitsouko of Téléphone (en later zanger Jean-Louis Aubert solo) klinken nogal gepolijst, zelfs als ze schreeuwen en de gitaren hard staan. Maar dat kan ook leuk zijn. En laat ons eerlijk zijn: verschijnt er tegenwoordig nog iets wat ongepolijst en ruw klinkt? Misschien op Fat Possum Records, maar dat is dan weer voer voor een ander stukje.

Humor mag er natuurlijk ook zijn, al wordt die toch nogal eens gecombineerd met een Boodschap. Gainsbourg kon natuurlijk grappige nonsens verkopen, maar Jacques Dutronc - binnenkort live te zien - is eigenlijk de leukste. Zoekt u eens naar het nummer Cactus, u vergeet het nooit meer. Of L'opportuniste, een nummer dat op het lijf van Bert Anciaux en Yves Leterme geschreven zou kunnen zijn. Dutronc, Dutronc, wat zegt u dat? Juist: J'aime Les Filles en Paris s'Eveille. De dandy. Eeuwig cool. En dat hebben die Fransen bijna allemaal in overvloed: charisma. Het kan misschien met die vedettencultus te maken hebben. Je merkt dat de echte artiest werkelijk op een hoger plan staat dan de gewone sterveling. Een fijn contrast met al die boys-next-door-met-gitaar die in het Engels zingen dat ze maar een domme sukkel zijn zoals iedereen.

Zoekt u nog wat beginpunten? Etienne Daho is best leuk: een mokkastem à la Chris Rea, maar dan iets gladder. Hij heeft wel erg goeie songs (Weekend A Rome bijvoorbeeld). Hubert-Félix Thiefaine is soms ietsje ruiger. De recent overleden Alain Bashung heeft nog een prachtplaat gemaakt met 'Bleu Pétrole' voor hij het tijdelijke met het eeuwige verruilde. Luister vooral naar Sur Un Trapèze en Comme Un Légo. Wie graag barricadenspringers heeft kan Renaud eens beluisteren, 'Putain de Camion' en 'Morgane de Toi' zijn aanraders. Verder in de singer-songwritercategorie: de zoon Dutronc en Thomas Fersen. Leuke arrangementen bij die laatste. Soixante-huitard Nino Ferrer heeft stroperige songs à la Le Sud, maar ook heel lollige dingen als Mirza of Oh! Hé! Hein! Bon! Indochine, Louise Attaque en Noir Désir zijn ook zeker een verkenning waard in de categorie "gebaseerd op newwave en punk". Liever een vrouwenstem? 'Ze Live' van Zazie is het beluisteren waard. Gun de Zwitser Stéphan Eicher ook een beluistering en geniet van zijn koddige accent als hij in het Duits zingt.

Als u op zoek geweest bent, klinkt het u allemaal misschien wat braafjes in de oren. Misschien hoort u liever stuurloze songs, sluitspiervernauwende zang, dingen die kapotgegooid worden. Dat vindt u niet in de Franse mainstream. Maar laat ons eerlijk zijn: in de Angelsaksische of Vlaamse mainstream vindt u het ook niet. Maar op gebied van songsmederij, tekstkwaliteit, présence, humor, plezier en respect voor het publiek hebben de Fransen heel goed uitgepuurd wat in de bagger die heden ten dage uit de Vlaamsche radio drijft al lang verloren gegaan is.

Op zoek naar Franse muziek? Amazon.fr levert aan huis in België, Compact500 heeft vaak goedkope Franstalige platen. En natuurlijk staat YouTube vol. Of u neemt even de trein naar Luik of gewoon naar Brussel, daar vindt u uiteraard ook een heel uitgebreide collectie Franstalige platen. Of ga naar Parijs, en bezoek meteen Gainsbourg op Montparnasse (foto) en Bashung op Père Lachaise.