Flashback 1991: Serge Gainsbourg sterft aan hartaanval

Flashback

Vijfentwintig jaar geleden leed Frankrijk onder het verlies van één van hun grootste zangers. Serge Gainsbourg, bekend voor zijn decadente levensstijl, cynisch gedachtengoed en passionele zangstonden, blies zijn laatste rookwolk uit in zijn appartement in Parijs. Het Franse antwoord op David Bowie en Mick Jagger was berucht voor zijn buitensporige uitspraken, maar evengoed bemind door heel wat mensen over de hele wereld. Hoewel Gainsbourg een uitstekend zanger en liedjesschrijver was, verdiende hij vooral zijn geld door zijn publiek op gepaste tijde te choqueren. Leer dit enfant terrible kennen aan de hand van ons Grote Gainsbourg-Alfabet!

Flashback 1991: Serge Gainsbourg sterft aan hartaanval



 

Apollinaire

Serge Gainsbourg stierf op twee maart 1991 aan een hartaanval. Voordien had hij dat al twee keer overleefd, maar de derde werd hem dus fataal. François Mitterrand, de toenmalige president, omschreef Gainsbourg als: "Onze Baudelaire, onze Apollinaire ... hij verhief muziek tot een kunstvorm.”

Brigitte Bardot

In 1967 kwam Gainsbourg in contact met de frivole pin-upgirl Brigitte Bardot, zijn muze. Omdat Bardot met huwelijksproblemen worstelde, besloot ze stiekem op date te gaan met de Franse zanger. Een date die niet geheel volgens plan verliep, want de altijd charmerende zanger verloor door faalangst en stress zijn uitgesproken charisma. De date liep uit op een sof. Eenmaal thuisgekomen kreeg Gainsbourg een telefoontje van Bardot. Hij moest, bij wijze van verontschuldiging voor de slecht gelopen date, een liefdesnummer schrijven. Gainsbourg schreef er uiteindelijk twee: Bonnie & Clyde en Je T'aime … Moi Non Plus.

Charlotte Gainsbourg

Zijn dochter, die hij samen had met Jane Birkin. Charlotte Gainsbourg zou uitgroeien tot een veelbelovende actrice en zangeres. Ze nam, naast enkele nummers met haar vader, ook nummers op met oa. Jarvis Cocker, Air en Beck. Voor haar acteerwerk in ‘Antichrist’ mocht ze in Cannes de prijs voor beste actrice mee naar huis nemen in 2009.

Davidster

Serge Gainsbourg, echte naam Lucien Ginsburg, werd geboren als zoon van Joods-Russische ouders.  De Ginsburgs kregen in 1932 de Franse nationaliteit, die hun tijdens de Tweede Wereldoorlog tijdelijk ontnomen werd door het Vichy-regime. Tijdens de Duitse bezetting werd Gainsbourg verplicht de davidster te dragen. Een moment dat hij later tijdens verschillende interviews zou aanhalen als een traumatische gebeurtenis. Door het voorval voelde hij zich al op jonge leeftijd een outsider, een thema dat meermaals terug zou komen in zijn nummers.

Elisabeth Levitsky

Levitsky was een surrealistische schilderes en dochter van Russische aristocraten. Ze was tevens ook de eerste liefde van Gainsbourg. Ze waren getrouwd van 1951 tot 1957. Schilderen was trouwens de eerste passie van Gainsbourg. Het was dan ook in deze kringen dat Gainsbourg Levitsky leerde kennen. Gainsbourg maakte al snel de omschakeling naar muziek, omdat hij naar eigen zeggen de schilderkunst niet genoeg beheerste.

Franse Francs

Geld in brand steken, het blijft illegaal. Zelfs als je Serge Gainsbourg heet. Hij deed het live op tv, en dat werd hem niet in dank afgenomen. Als protest op de hevige belastingverhoging in Frankrijk stak hij een briefje van vijfhonderd Francs in brand. Het land reageerde geschokt. De kleine Charlotte Gainsbourg werd door het voorval zelfs op school aangevallen, waarbij men haar boekentas in brand stak.

Gitanes

Een Frans sigarettenmerk waar Gainsbourg dol op was. Na zijn eerste hartaanval bracht Gainsbourg de pers bijeen aan zijn hospitaalbed voor een kleine persconferentie. Daar liet hij de verzamelde pers weten dat hij, ondanks deze heftige waarschuwing, nog meer naar hartenlust zou drinken en roken. Onder zijn ziekenhuisbed werden achteraf honderden peuken teruggevonden, verstopt in pillendozen.

Hermès

Toen hij in 1973 in elkaar zakte bij zijn eerste hartaanval, bleef hij een opvallend heldere kijk hebben op de gebeurtenis. Toen de ambulance eenmaal was aangekomen en ook heel wat nieuwsgierige mensen voor zijn deur postvatten, besloot hij naar buiten gebracht te worden onder een groot en duur laken van Hermès, gewoon omdat hij het exemplaar uit het hospitaal te lelijk vond.

Incest

Één van de grootste schandalen uit Gainsbourgs carrière was het nummer Lemon Incest, dat hij opnam met zijn dochter Charlotte in 1984. Vooral de video zorgde voor opschudding: een jonge Charlotte werd gefilmd op een bed in haar nachtjapon terwijl haar vader topless bij haar zat terwijl ze zongen over “een liefde die niet mocht zijn”. Het album, waarop het nummer stond, werd dan wel weer een groot kassa succes.

Jane Birkin

Om zijn liefdesverdriet vanwege de breuk met Brigitte Bardot wat tegen te gaan, stemde hij in voor een acteerrol in de film ‘Slogan’ in 1969. Daar leerde hij de Britse actrice Jane Birkin kennen, die zijn vrouw zou worden tot in 1980. Jane Birkin is ook degene die de vocalen voor haar rekening nam tijdens Je T’aime… Moi Non Plus, Gainsbourgs grootste hit en van oorsprong geschreven voor Bardot. Ze waren één van de meest besproken koppels uit de jaren zeventig.

Kreunen

Je T’aime… Moi Non Plus kent iedereen als het nummer met het orgel en het gehijg en gekreun. Dat gekreun nam Gainsbourg heel ernstig, want alleen zo kon hij als geen ander de nodige passie en seksuele spanning overbrengen in zijn muziek. De legende doet de ronde dat, voor de oorspronkelijke opnames, Jane Birkin en Gainsbourg een microfoon onder hun bed hadden gelegd. Het hevige gehijg zou dus allesbehalve gespeeld zijn. Jane Birkin zou dit altijd ontkennen… althans voor de opnames voor Je T’aime… Moi Non Plus. Het nummer werd haast overal ter wereld verbannen van de radio, wat de cultstatus ervan alleen maar de hoogte in jaagde.

Lollipop

In 1969 bracht France Gall Les Sucettes uit. Het werd één van Galls grootste hits, geschreven door Serge Gainsbourg. Helaas had ze de dubbele ondertoon, die Gainsbourg erin verwerkt had, tijdens de opnames niet door. In het nummer zingt ze namelijk uitvoerig over een meisje dat in de zevende hemel is wanneer ze met haar tong aan een likstok likt. In het nummer heeft ze het ook over schuimend suiker, dat in haar keel verdwijnt, en zitten er enkele slinkse verwijzingen naar de Engelse taal tussen. “Sucettes” spreken Engelsen namelijk uit als “sucking” en “pour quelques pennies” wordt al snel “pour quelques pénis”. France Gall, op dat moment slechts achttien jaar oud, had wegens haar onschuld de dubbele ondertoon van het nummer niet door, en eenmaal op de hoogte gebracht, durfde ze wekenlang het huis niet meer uit. Het nummer betekende het einde van de samenwerking tussen Gainsbourg en Gall.

Melody Nelson

In 1971 bracht Gainsbourg het album ‘Histoire De Melody Nelson’ uit, zijn eerste conceptalbum geschreven in samenwerking met de componist Jean-Claude Vannier. Het album vertelt het verhaal van een man, die een meisje aanrijdt met de auto. De twee worden verliefd, waarop de zanger uitvoerig zijn gevoelens en twijfels over het meisje bezingt. Het verhaal eindigt op een tragische manier, wanneer het meisje sterft in een vliegtuigongeluk. Het album kan worden gezien als een hommage aan het werk van Vladimir Nabokov en dan vooral aan zijn roman ‘Lolita’. Ook Jane Birkin speelt een belangrijke rol in het album. Ze leent niet alleen haar stem aan sommige nummers, ze stond ook model voor de albumhoes. Het album wordt als een grote invloed gezien voor artiesten als Beck en Air en wordt algemeen gezien als Gainsbourgs meest spraakmakende album.

Nazi Rock

‘Rock Around The Bunker’, een rock album waarop Gainsbourg het nazistisch Duitsland en de Tweede Wereldoorlog bezong, was één grote provocatie. Opener Nazi Rock vertelt bijvoorbeeld het verhaal van een SS-er, die zich graag verkleedt als travestiet. Zijn humoristische en provocatieve kijk op de dingen zou hem meermaals in de problemen brengen, maar het was dankzij alle controverses en onverwachte muzikale sprongen dat de man een onweerstaanbare indruk naliet.

OCD

Hoewel het tijdens zijn levensjaren nog geen algemeen gekende aandoening was, zou Serge Gainsbourg last hebben gehad van dwangstoornissen, kortweg OCD genoemd. Zo moest alles in zijn huis zwart zijn, om zo zijn hersenen rust te geven. Elk extravagant voorwerp uit zijn persoonlijke collectie kreeg een specifieke plaats in zijn huis. Hij werd dan ook gek, toen iemand een voorwerp had verplaatst. Het zou één van de redenen zijn waarom Jane Birkin hem verliet na een twaalf jaar durende relatie. Charlotte, die nu eigenaar is van het huis, heeft plannen om in samenwerking met Jean Nouvel het huis om te vormen tot museum.

Poupeé Ce Cire, Poupeé De Son

Hoewel Gainsbourg zelf maar één grote hit heeft gehad, werkte hij achter de schermen aan de carrières van heel wat jonge Franse zangeresjes. Zo schreef hij Poupeé De Cire, Poupeé De Son voor France Gall, die daarmee het Songfestival won. Hij schreef verder ook nummers voor Vanessa Paradis, Marianne Faithfull, Catherine Deneuve, Francoise Hardy en Nana Mouskouri.

Quotes

Zelfs vijfentwintig jaar na zijn dood blijven er heel wat quotes overeind van dit Franse enfant terrible. “Ik kan onmogelijk iets middelmatigs afleveren”, is er eentje van, al zijn lang niet alle platen van Gainsbourg de moeite van het beluisteren waard. “Lelijkheid is superieur aan schoonheid, want het blijft langer”, is ook een mooie, wetende dat hij een relatie aanging met twee van de mooiste vrouwen uit de jaren zeventig. Maar de pakkendste blijft misschien: “Ik ben geslaagd in alles, behalve het leven”, een zin die hij uitsprak enkele maanden voor zijn dood.

Rolls-Royce

Serge Gainsbourg was heel gevoelig voor schoonheid, kunst en geld en hij had een geweldig oog voor vormgeving en stijl. Zo doet een verhaal de ronde dat Gainsbourg ooit een dure Rolls-Royce Silver Ghost kocht, terwijl hij niet eens een rijbewijs bezat. Verder had hij een grote fotoverzameling van Marilyn Monroe-attributen en stond zijn huis vol met dure kunstwerken.

Sachs Gunter

Gunter Sachs was een Duits-Zwitsers ondernemer, fotograaf, voltijds playboy en tussen 1966 en 1969 de man van Brigitte Bardot. Het was tijdens deze relatie dat Brigitte Bardot er een heimelijke relatie op nahield met Serge Gainsbourg. Toen hem ter ore kwam dat er in Parijs een geluidsband de ronde deed waarop Gainsbourg en Bardot erop los hijgden – het nummer Je T’Aime… Moi Non Plus – heeft hij er alles aan gedaan om de release van het nummer tegen te gaan. Het lukte hem, ook al omdat Bardot bang was voor een groot schandaal. Het gehijg op het nummer werd later opnieuw overgedaan door Gainsbourgs nieuwe geliefde Jane Birkin.

Travestieten

Gainsbourg heeft altijd al een fascinatie gehad voor betaalde seks. Op zijn zeventiende werd hij meermaals gesignaleerd in de Parijse hoerenbuurt, op zoek naar een vrouw die hem op jonge leeftijd wilde ontmaagden. Ook voor travestieten had hij een serieuze boon. Zo nam hij zijn kinderen vaak mee naar travestietenshows vol glitter, glamour en pluimen op plaatsen waar die niet horen te zitten.

Une Vie Héroïque

In 2010 werd het leven van Serge Gainsbourg het onderwerp van de film ‘Une Vie Héroïque’. Acteur Eric Elmosnino nam de rol van Gainsbourg voor zijn rekening. Laetitia Casta (Asterix & Obelix) speelde Brigitte Bardot, Lucy Gordon (Spiderman 3) speelde Jane Birkin. De film werd geregisseerd door Joan Sfarr, die zijn hele leven al geobsedeerd was door het leven van Gainsbourg. Hij verhuisde zelfs naar de Reu de Verneuil in Parijs om zo in contact te komen met zijn idool. Helaas voor de regisseur stierf Gainsbourg een maand na de verhuis.

Volkslied

Opnieuw ophef in Frankrijk toen Gainsbourg zijn eigen versie van La Marseillaise opnam in een reggae versie. Het album ‘Aux Armes Et Caetera’ was trouwens helemaal reggaegetint en werd opgenomen met reggaelegendes Sly & Robbie, die hem vergezelden op de daarbij horende tour. Een tour die te kampen had met bommeldingen, annuleringen en kwade, Franse soldaten, die uit protest de ingang van enkele zalen blokkeerden. Maar zoals altijd wist Gainsbourg munt te slaan uit de controverse. En ook dit album heeft hem beslist geen windeieren gelegd.

Whitney Houston

Tachtig was prachtig. En al zeker als je Serge Gainsbourg te gast hebt tijdens een tv-show. In 1986 was de Amerikaanse zangeres Whitney Houston te gast tijdens de prime time show van Michel Drucker, samen met Serge Gainsbourg, die toen volop zijn rebelse najaren doorworstelde hetgeen gepaard ging met heel wat drank. Gevraagd wat Gainsbourg van de zangeres vond, sprak hij in zijn beste Engels de gevleugelde woorden: “I want to fuck her”. Het moment ging de wereld rond, en vooral de verlegen reactie van Houston op het voorval staat voor heel wat mensen in het geheugen gegrift. Michel Drucker vertaalde de zin voor kijkend Frankrijk hilarisch als : “Geen paniek mensen. Hij zei dat hij haar een bos bloemen wilde kopen”.

Xavier Martin

Martin was, samen met Roberto Battistini, de enige fotograaf die Serge Gainsbourg echt wist te portretteren als de romantische estheet die hij was. Bovenaan ziet u een bekende foto van Gainsbourg in bad. Ook rond het bad hangt een mooi, typerend verhaal. Gainsbourg was goed bevriend met Salvador Dali; twee bohémiens die elkaar gevonden hadden in heel wat gemeenschappelijke interesses. Dali stond erom bekend een zijden laken in zijn bad te plaatsen alvorens hij het warme water in de kuip liet lopen, iets wat Gainsbourg prompt overnam. Hij vond dit het toppunt van elegantie.

You’re Under Arrest

‘You’re Under Arrest’ was het laatste studio album dat Serge Gainsbourg uitbracht. Het zag het levenslicht in 1987, en werd een album vol funk- en hiphopinvloeden. Opnieuw een volledige ommezwaai nadat enkele jaren eerder ‘Love On The Beat’ uitkwam, een album vol new wave-geluiden. ‘Love On The Beat’ werd in het Frans al snel uitgesproken als “love on the bite”, wat zoveel betekend als “liefde op een penis”. Serge Gainsbourg blijft tot op heden de koning van de dubbelzinnige ondertoon.

Zenith

‘Le Zenith De Gainsbourg’ was het laatste album dat uitgebracht werd terwijl hij zich onder de levenden bevond. Het was een live album, opgenomen tijdens een concert in de Zenith in Parijs in 1988. Het volledige concert kan je hieronder, bij wijze van laatste groet, nog eens herbekijken.

26 april 2016
Joris Roobroeck