Emigratie in tien songs

Achtergrond

Emigratie is van alle tijden. Mensen hebben nog voor de uitvinding van het wiel altijd getracht om daar te gaan leven, waar ze dachten dat het beter was. Na de economische vluchteling, kregen we ook de politieke vluchteling en sinds kort zijn er ook ecologische vluchtelingen. En dat was altijd al een dankbaar muzikaal thema.

Vaak klinkt in die songs door hoe de emigranten/ immigranten zich voelden en zijn het doorvoelde songs, zwanger van melancholie. Met de recente rampen voor Lampedusa, het verhaal van Navid en de populariteit van staatssecretaris Maggie De Block voor ogen, zochten we enkele van die songs voor u op.

Arlo Guthrie & Emmylou Harris– Deportee(s) (Plane Wreck at Los Gatos)
Wellicht een van de oudste songs over dit thema, al zijn er heel wat Ierse ballades die verhalen over de grote trek naar Amerika ten tijde van de hongersnood. Woody Guthrie schreef het nadat hij hoorde over een vliegtuigcrash van een toestel dat migranten uit Mexico terugvloog. Het was de laatste bekende song van zijn hand. Oorspronkelijk was het een song zonder muziek. Die werd er bijna tien jaar later bij geschreven door een onderwijzer (Martin Hoffman). Daarna pikte Pete Seeger het op en nog later volgden vele coverversies. Wij kozen voor de versie van Arlo Guthrie en Emmylou Harris.

Kadril – The Americans Have Stolen My True Love Away
Lang voor het Red Star Line Museum een feit was, namen de folkrockers van Kadril een prachtige dubbelcd op met allemaal songs over migratie. Vele daarvan zijn afkomstig uit Ierland, maar ook de eigen folktraditie en die van Hongarije is er enkele rijk. Op het album wisselen drie zangeressen elkaar af: Mariken Boussemaere, Heather Grabham en Szilvia Bognár. Het geeft de plaat een natuurlijk, multicultureel karakter mee. Kadril nam trouwens ook nog een album op met de Galicische meisjes van Alumea die in Brussel wonen en dus zelf ook migranten zijn.

Steely Dan – The Royal Scam
Steely Dan heeft verschillende songs over migratie waaronder deze (ook nog Sign In Stranger). The Royal Scam komt van het gelijknamige album uit 1976 en handelt over Puertoricanen die naar New York immigreerden in de hoop de Amerikaanse Droom waar te maken. Op de cover van het album staat een dakloze die slaapt op een bank. Boven hem torenen monolieten van wolkenkrabbers met dreigende dierenkoppen.

Rammstein – Mein Land
Rammstein speelt als Duitse band al jaren met het stereotiepe beeld van “Duitsers = nazi’s” en dat legde hen geen windeieren. Hun songs zijn echter vaak complexer dan ze op het eerste zicht lijken en dat geldt ook voor dit nummer. Stelden ze hiermee xenofobie aan de kaak of stelden ze alleen maar vast dat veel mensen xenofoob zijn?  Hoe dan ook is het een vreemde eend in deze bijt.

U2 – The Refugee
Uit de begindagen van de band (‘War’), toen het nog heel duidelijk was dat Bono een linkse rakker was. Als Ier was hij natuurlijk bekend met de massale migratie naar Amerika door zijn voorouders. In deze song legt U2 de link naar migratie in de jaren tachtig.

De Kreuners – Cous-cous Kreten
De Kreuners waren in hun begindagen een beetje de Vlaamse U2. In deze single leefde Walter Grootaers zich in in de gevoelswereld van een jonge migrante, die zich ontheemd voelt. Toen kon het nog. Later zou dit niet bepaald het soort Vlaamse nummers zijn dat het Vlaams Blok op de radio wou horen.

Luka Bloom – No Matter Where You Go, There You Are
Wie zich ook inleefde in een ontheemde immigrant was Luka Bloom (weer een Ier!). In deze song vertelt hij het verhaal van een zekere Mohamed die vanuit Algerije naar Gallway, Ierland komt en daar warmte vindt in de muziek. Misschien wel de mooiste song uit dit lijstje.

The White Stripes – Icky Thump
Dit prijsbeest uit 2007 gaat over de manier waarop immigranten behandeld worden in de Verenigde Staten. De titel komt van de Engelse uitdrukking “Ecky Thump”, wat zoveel betekent als: “och, wat zou het ook (What The Heck!)”. Jack White veranderde het in het Amerikaanse Icky wat vies, afstotelijk betekent.

British Sea Power – Waving Flags
In een interview met The Sunday Times verklaarde frontman Yan dat deze song opkomt voor het recht op vrij verkeer van personen en bedoeld was als protest tegen de protectionistische reflex die de kop opsteekt wanneer Oosteuropese migranten hun heil in West-Europa komen zoeken. Het gelijknamige album werd gedeeltelijk opgenomen in een Tsjechisch bos en de single werd destijds gelanceerd vanuit de Tsjechische ambassade in Londen. In de song zitten verwijzingen naar supporters van Slavia Praag en de Vistula, Polens belangrijkste rivier.

Manu Chao – Clandestino
Hier bezingt Manu Chao de spanning die er heerst tussen de wetten van een land en de menselijke reflex om een beter leven op te bouwen, daar waar men denkt dat het beter is. De slotzin “Mano Negra illegal” heeft een dubbele bodem. Manu Chao verbindt zijn band Mano Negra met de illegalen, maar Mano Negra betekent letterlijk “zwarte hand” en hiermee verwijst hij naar alle sans-papiers die vaak in het zwart werken omdat ze in het reguliere arbeidscircuit geen plaats vinden.