‘Different Every Time’ – Briljante Robert Wyatt-biografie
Achtergrond
In 2004 landt Björk in het Engelse plaatsje Louth. Om er Robert Wyatts stem in te blikken voor haar album ‘Medulla’. Wyatt is op van de zenuwen en vraagt zijn gaste om even buiten te gaan terwijl hij zijn takes opneemt. Het is maar een van vele sprekende passages uit Marcus O’Dairs uitstekende Wyatt-biografie ‘Different Every Time’.
Robert Wyatt wordt in de UK vereerd als nationale trots. Maar een bescheidener muzikant zal je er niet tegenkomen. Hij levert baanbrekend werk als drummer bij pysch- en jazzrock-ensemble Soft Machine, belandt dan in een rolstoel en knutselt op eigen tempo aan een meesterlijk solo-oevre. Genreloze muziek, met sociale inslag. Briljant in zijn eenvoud. Schipperend tussen somber en monter, dankzij Wyatts hoge, fragiele stem.
‘Different Every Time’ is een geautoriseerde biografie. Dat wil zeggen: het boek draagt de zegen van Wyatt zelf. En toch sluit schrijver O’Dair geen compromissen. Hij slaagt erin om de man Wyatt te schetsen in al zijn complexiteit. Dus ook met oog voor delicatere thema’s: zijn drankproblemen en depressies, zijn podiumvrees en pijnlijke split met Soft Machine en natuurlijk de onfortuinlijke val die zijn onderste lichaamshelft verlamt.
Die val breekt Wyatts rug en zijn leven. Een inzicht dat O’Dair prima doortrekt in de structuur van zijn boek: er is een Side One en een Side Two. Aan het begin van Side Two verlaat Wyatt Stoke Mandeville Hospital. Het is dan januari 1974. In datzelfde jaar brengt hij zijn eerste solomeesterwerk ‘Rock Bottom’ uit en trouwt hij met Alfreda ‘Alfie’ Benge – zijn spirituele gelijke en beschermengel, tekstschrijfster en coverkunstenares.
Wyatts relatie met Alfie is levensbepalend en loopt dan ook als een rode draad door ‘Different Every Time’. Björk, die een tijdje in hun mini-universum mocht verblijven, vat het treffend samen: “They’ve got a little two-people galaxy that functions, and has its dark sides and its harmonious sides. And they’re not trying to hide, either.”
Marcus O’Dair neemt je dus mee op sleeptouw door Wyatts muzikale odyssee: van de prille invloed van de onlangs overleden Daevid Allen (Gong) en de kleurrijke Canterbury Scene over sociaal geïnspireerde songs als Shipbuilding en The Age Of Self tot de mozaïekachtige albums ‘Cuckooland’ en ‘Comicopera’.
Maar tegelijkertijd laat hij je kennismaken met de mens die achter de vereerde muzikant schuilgaat. Wyatts ‘womanizing’, zijn socialistische sympathie, zijn humor en patafysische levensvisie, zijn kwetsbaarheid en (al te sterke) gevoel voor zelfrelativering, … O’Dair draait elke steen om.
O’Dair is trouwens zelf muzikant bij elektronicaduo Grasscut – zeker checken! In zijn biografie brengt hij sublieme research en talloze eigen interviews – ook met Wyatt en Alfie zelf – samen. En hij lijst de feiten niet louter op, maar ordent ze logisch, interpreteert ze, en gaat tot op het bot. Op die manier is O’Dair een aanwezige biograaf, die zijn verhaal giet in een vlot leesbare, uiterst geloofwaardige stijl.
We durven dus met een gerust hart zeggen dat ‘Different Every Time’ Robert Wyatts definitieve biografie is. Nu maar hopen dat de geruchten van Wyatts pensioen onzin zijn. En dat O’Dair binnen enkele jaren stof heeft voor een extra hoofdstuk.