Cactus 2014 - The godfathers of triphop

Achtergrond

Dit jaar wist het Cactusfestival een klepper te strikken. Niemand minder dan het Britse triphopproject Massive Attack sluit het festival af. In de jaren negentig wist deze groep potten te breken met hun inventieve mix van soul, hiphop, dub, rock en pop, die ze versmolten tot triphop. Massive Attack heeft in totaal elf miljoen albums verkocht en blijft stijgen in populariteit. Jonge bands zoals The xx geven aan gek te zijn op hun eclectisch werk. Hooverphonic bracht een tijdje terug een cover uit van hun Unfinished Sympathy. Ook in tal van televisieseries en films hoor je de muziek. Onlangs nog hoordje je Paradise Circus in de serie 'Luther'. Voor dertigers en veertigers is deze groep al lang geen onbekende meer maar voor de jongere luisteraar maken wij graag een overzicht.

1991, een jaar waarin de hitparades worden gedomineerd door house en rock. En plots is er dan Unfinished Sympathy van de onbekende groep Massive Attack, een nummer dat op korte tijd een wereldhit wordt zonder al te veel promotie. Kort daarna volgt debuutalbum ‘Blue Lines’. Wat verder volgt is popgeschiedenis.

De nummers op 'Blue Lines' zijn bijzonder traag en voornamelijk opgebouwd uit samples. De groep uit Bristol, die zich eerder als een project beschouwt, bestaat uit producer- en dj-trio 3D (Robert Del Naja), Daddy G (Grant Marshall) en Mushroom (Andrew Vowles). Daarnaast worden ze op hun debuutalbum bijgestaan door tal van bekende en minder bekende gastzangers waaronder Tricky, Shara Nelson (die Unfinished Sympathy inzingt) en reggaelegende Horace Andy. Ook Neneh Cherry heeft een gastrolletje op het album.

Naast deze stemmen brengen 3D en Daddy G van Massive Attack gesproken raps of parlando. Het wordt een handelsmerk dat op ieder album zal terugkeren. Niet enkel Unfinished Sympathy kan op aardig wat radioaandacht rekenen, ook het soulvolle Safe From Harm, waarin eveneens de stem van Shara Nelson te horen is, slaat behoorlijk aan. De recensies van 'Blue Lines' zijn zowel in de binnen- als buitenlandse pers lovend. 

In 1994 verschijnt tweede album ‘Protection’. De formule van de gastzangers is hetzelfde gebleven. Opnieuw verschijnen er twee singles die uitgroeien tot instant-klassiekers: Protection met de stem van Tracey Thorn (van Everything But The Girl) en Karmacoma waar de hypnotiserende raps van 3D en Daddy G worden opgeluisterd door Tricky, die kort na de release de groep verlaat wegens onenigheden en zich stort op een solocarrière.

'Protection' is een werk dat in hoge mate bepaald wordt door reggae en dub. Iets wat de heren meenamen uit hun vroegere dj-ervaring bij het collectief Wild Bunch. De band zet in 1995 de voorliefde voor dub nog meer in de verf met het remixalbum 'No Protection’ waarop dublegende Mad Professor zijn ding mag doen. Massive Attack inspireert met de frisse klank en tal van andere, succesvolle triphopalbums ('Dummy' van Portishead, 'Who Can You trust?' van Morcheeba, 'Maxinquaye' van Tricky, en in eigen land Hoover, later  Hooverphonic) volgen in het kielzog. Met de 'Protection'-tour doet Massive Attack ook België aan (Torhout/Werchter) en uiteraard worden ze daarna gevraagd om productie- en remixwerk te doen voor tal van andere artiesten zoals Madonna, David Bowie en Björk.

In 1998 verschijnt derde album ‘Mezzanine‘,  voorafgegaan door de behoorlijk experimentele single Risingson. Op dit nummer wordt er voor de eerste keer gewerkt met live drums en de nadruk ligt bovendien sterk op de gitaar. Nadien volgt Teardrop, ingezongen door Liz Fraser van The Cocteau Twins, een nummer dat wereldwijd scoort en het record van Unfinished sympathy verbreekt. Haast iedere single uit het album groeit uit een hit. Zo volgt er onder meer Angel een bijzonder dreigend nummer waarbij de zang van Horace Andy wordt begeleid door stevige gitaren. Angel wordt nadien zelfs gecoverd en op cd uitgebracht door Sepultura.

'Mezzanine' is tot op heden het best verkochte album van Massive Attack en de groep toert er twee jaar lang mee op alle grote festivals en in arena's. Toch loopt niet alles van een leien dakje. Mushroom, die voornamelijk instond voor de draaitafels, stapt plots uit de groep. Als reden wordt onder meer de stijlverandering opgegeven. Het resterende duo doet het daarna kalmaan en brengt in 2002 enkel nog I Against I uit met rapper Mos Def, geschreven voor de soundtrack van de film 'Blade 2'. Het nummer luit een koerswijziging in. De triphopbeats hebben plaats gemaakt voor elektro.

In 2003 verschijnt ‘100th Window’, dat vrijwel alleen werd opgenomen door 3D. Daddy G levert geen enkele bijdrage, maar blijft wel betrokken bij het live gebeuren. Alle instrumenten worden live ingespeeld en voor de eerste keer is er geen sprake van sampling. Wat gasten betreft is enkel Sinead O’ Connor te horen op de single Special Cases. Verder zijn er uiteraard nog enkele nummers met Horace Andy, maar het gros van de songs wordt ingezongen door 3D zelf. '100th Window' is een album dat eerder de technorichting opgaat en de triphopklank ontwijkt.

De plaat gaat toch meer dan een miljoen keer over de toonbank en ook de wereldtour met bijhorende, gigantische schermen (vormgegeven door 3D, die tevens grafisch kunstenaar is en alle artwork van Massive Attack ontwerpt) is behoorlijk succesvol. Meermaals doen ze België aan en in 2003 staat de groep op het hoofdpodium van Rock Werchter en Pukkelpop.

Tussendoor maakt 3D nog de soundtracks van de films ‘Danny The Dog’ en ‘Bullet Boy’. In 2006 verschijnt de verzamelaar ‘Collected’, voorafgegaan door de single Live With Me, waarmee ze opnieuw op de weide van Rock Werchter staan. Leuk detail is dat de band op iedere tournee met andere gastzangers te zien is.

Er wordt lang gewerkt aan een vijfde studioalbum en Daddy G is daarbij opnieuw inhoudelijk betrokken. In 2010 verschijnt dan ‘Heligoland’, opnieuw met een pak gastzangers waaronder, naast vaste waarde Horace Andy, Damon Albarn, Martina Topley-Bird, Guy Harvey (Elbow) en Tunde Adebimpe (TV On The Radio). Maar het is de zoete stem van Hope sandoval (Mazzy Star) die op single Paradise Circus de show steelt en alle aandacht opeist. Splitting The Atom, waarmee de hereniging van Daddy G en 3D bezegeld wordt, is een duidelijke terugkeer naar het oude triphopgeluid. De band vertrekt doet België tussen 2010 en 2012 wel drie keer aan. Ook volgt er de gelimiteerde remixep ‘Four Walls’ waarop dubstepproducer Burial hen van dienst is.  

Sinds dat laatste album heeft Massive Attack niet stilgezeten. Verschillende bronnen melden dat er een veelheid aan nieuw materiaal klaar is voor het zesde album. Het enige wat daarover tot nu toe bevestigd werd is dat Tricky terug meedoet. Wij zijn dus meer dan benieuwd of ze nieuw materiaal gaan laten horen op het Cactusfestival en wie ze zullen meebrengen als gastzangers. Aan klassiekers zal het in elk geval niet ontbreken. Daarvan hebben ze er genoeg.

Op maandag 14 juli sluit Massive Attack het drieëndertigste Cactusfestival af.