1991: Black Or White van Michael Jackson verovert de wereld
Flashback
Vijfentwintig jaar geleden sprak Michael Jackson wijze woorden: zwart of wit, iedereen gelijk. Met het nummer Black Or White werden kosten noch moeite gespaard om het goede woord te verkondigen over de hele wereld. Maar hoe geloofwaardig was The King Of Pop, terwijl hij zelf van huidskleur leek te veranderen? Black Or White of hoe controverse en achterklap de tweede best verkochte single uit 1991 overschaduwde.
Waar was jij toen koning Boudewijn stierf? Of toen je het nieuws hoorde over 9/11? En weet je nog waar je was toen je voor het eerst de clip van Black Or White van Michael Jackson zag? Veel mensen zullen er beslist een antwoord op kunnen geven. En dat is niet geheel onlogisch. De videoclip is legendarisch, niet alleen omdat Jackson dankzij speciale effecten te zien is op de grootste, toeristische trekpleisters ter wereld (de Eifeltoren, de Taj Mahal), maar ook vanwege het toen ongeziene “face morphing”-effect, waarbij mensengezichten van allerlei kleur en ras naadloos in elkaar overgingen.
De clip verscheen tegelijkertijd in zevenentwintig landen en bereikte een publiek van meer dan vijfhonderd miljoen mensen. In een tijd zonder internet en Youtube was dat ongezien. De clip was een megasucces. En maar goed ook, want Michael Jackson had iets te vertellen. Niet dat Billie Jean zijn liefje niet was of andere liefdesperikelen. Neen, het ging over rassen, kleur en gelijkheid. En dat het maar eens gedaan moest zijn met iedereen af te rekenen op hun huidskleur. “I don’t want to live my life being a color”. Een mooie boodschap van de nieuwe, zelfverklaarde Jezus Christus.
Maar het publiek begon te morren. Eerst en vooral door het einde van de clip; en dan vooral over de laatste vier minuten. Daar is te zien hoe een zwarte panter - een link naar de Black Panther Party – transformeert in de geliefde zanger, waarbij hij enkele seksueel getinte dansbewegingen maakt. U weet wel: de ritssluiting gaat op en neer, Michael grijpt zichzelf in het kruis en slaakt een gilletje. Daarna slaat hij een ruit aan gruzelementen, springt hij op een wagen en tiert de autoruiten kapot, waarna hij met een krik de wagen verder beschadigt. En dan hebben we het nog niet over het opstandig gedrag van kindster Macaulay Culkin, die zijn vader haast een hartaanval bezorgd door Jacksons duivelse muziek enkele decibels hoger te zetten.
Jackson probeert de gemoederen te bedaren door computergewijs racistische graffiti toe te voegen aan de dingen die hijzelf vernielt. Verder vertelt hij in interviews dat een panter nu eenmaal een agressief beestje is. Maar wat is die fameuze boodschap over zwart, wit en gelijkheid eigenlijk waard, als de zanger ervan al jaren verdacht werd van het lichter maken van zijn eigen vel? Als het er allemaal niet toe doet, waarom wil Michael Jackson dan zo graag blank worden?
Neem er foto’s bij van ‘Thriller’ (1983) of ‘History’ (1995) en je kan er haast niet naast kijken. Michael Jackson is van een populair kindsterretje en voorbeeld voor zwarte jongeren uitgegroeid naar een witte griezel die kinderen bang maakt, al zal later blijken dat niet alleen zijn huidskleur daar iets mee te maken had. Michael Jackson was veranderd in een melkwitte persoon. En de mensen stelden zich vragen.
Zowel Michael als zijn familie kwamen met het bericht naar buiten dat hij leidde aan vitiligo, een conditie waarbij depigmentatie optrad op verschillende plaatsen van het lichaam. Een erfelijke ziekte, die begint met enkele vlekjes, maar met het ouder worden verder uitdijt.
Om een antwoord te geven op alle commotie gaat Jackson op de bank bij Oprah in 1993. Hij vertelt er vrijuit over zijn ziekte en hoe hij probeert om te gaan met alle verwijten: “It is something I cannot help. When people make up stories that I don’t want to be who I am, it hurts me. It’s a problem for me. I can’t control it. But what about all the millions of people who sit in the sun to become darker, to become other than what they are. Nobody says nothing about that.”
Touché, zegt men dan. Toch liet men het niet rusten. Michael Jackson kreeg vooral uit de zwarte gemeenschappen het verwijt dat hij zichzelf vergiftigde met allerlei medische cocktails en zalfjes om zijn zwarte huid te verbergen. Hij werd verschillende keren gespot in kleedkamers allerhande, waarbij een hele crew uren bezig was zijn vel wit te schminken. “It don’t matter if your black or white?” Yeah right!
De waarheid kwam pas echt aan het licht na zijn dood, toen dokter Hanish Babu zijn autopsie naar buiten bracht. Michael Jackson smeerde wel degelijk zalfjes om een witte huidskleur te hebben. En eigenlijk is dat niet zo verwonderlijk. Toen de kleine, witte vlekjes voor het eerst verschenen, was alles nog te camoufleren met wat schmink. Maar naarmate de jaren vorderden moest Michael een keuze maken: ofwel uren op een stoel alle vlekjes wegtoveren; ofwel voor een wit vel gaan en met de hulp van enkele persoonlijke dermatologen zalfjes op zijn huid te smeren om zich de witte kleur aan te meten.
Bij zijn dood werden naast zijn bed flesjes Benoquin en Hydroquinone gevonden, producten die wel meer gebruikt worden door mensen met vitiligo. Zijn huid werd er dan wel witter van, maar tegelijk ook heel teer. Michael Jackson kon haast geen zonlicht meer verdragen, sloeg rood uit wanneer hij toch eens buitenkwam en zag er op het einde van zijn leven meer en meer uit als een zombie, vers uit de doodskist gekropen.
Alle schandalen over Michael Jackson overschaduwen vaak zijn geweldige carrière. Maar als we het over één schandaal oneens mogen zijn, is het wel dit. De man, die de rassen en kleuren discrimatie met een fijn, simpel popnummertje bespreekbaar maakte over de hele wereld, werd uiteindelijk slachtoffer van een ziekte die net dat in vraag stelde. Hoe het levenslot zo ironisch kan zijn. Je zou voor minder de boel kort en klein slaan.