Reveil: muziek en poëzie tussen de grafstenen

Voorbeschouwing

‘Allerheiligen moet méér zijn dan enkel Chrysanten en heilige stilte.’ Dat is het motto van Reveil, een non-profitproject dat de kilte rond één november wil doorbreken. Dat doen ze dit jaar met maar liefst 92 artiesten op zeventig verschillende locaties. Want herdenken is beter dan louter niet vergeten.

Op de hoogdagen Allerheiligen en Allerzielen laten we het jachtige leven even achter ons en staan we stil bij de mensen die ons ontvallen zijn. Chrysanten, symbool voor eeuwig leven, moeten de herinnering aan onze dierbaren in leven houden. Een zwak flakkerend kaarsje moet troost en hoop bieden. De misdienst moet de kracht geven om het rouwproces te doorworstelen. Maar de lucht is zwanger van snijdende naargeestigheid en loodzware stilte.

Reveil

Dat kan volgens Reveil anders. Het initiatief zag enkele jaren geleden het licht, toen brasspopband Zinger De Nieuwe Lichting won op radiozender Studio Brussel. Hun winnende nummer Grace (People are Dying These Days) schreven ze op een van de donkerste momenten die ze ooit hebben gekend. ‘We verloren in die periode vier goede vrienden. Om de maand was er bijna een nieuwe afscheidsplechtigheid. Steeds meer duistere gevoelens staken de kop op, en dus probeerden we ze van ons af te schrijven. Het resultaat was Grace’, aldus frontman Pieter Deknudt.

Maar ook bij het maken van de videoclip ging het mis. Omdat het een soort roadmovie moest worden, namen ze de 60-jarige trucker Nico onder de arm, die voor hen een Chevrolet Bryson volledig zou restaureren. Maar opnieuw sloeg het noodlot toe: de trucker overleed. Nico’s vrienden besloten uiteindelijk om de restauratie alsnog te voltooien, als een soort eerbetoon aan hun kameraad. Het was die nacht dat de band zich realiseerde dat afscheid een feest zou moeten zijn, geen treurige bedoening. Reveil was geboren.

De eerste lokale editie van Reveil, die in 2014 plaatsvond op het kerkhof van Deerlijk, lokte al meteen zo’n 350 bezoekers. De reacties waren erg positief. Reveil wist de kille begraafplaats, die voor velen enkel pijn teweegbracht, om te toveren in een vredig oord met ruimte voor positieve herinneringen. Hun muziek wist de pijn en het gemis draagbaar te  maken en zo als het ware het geloof te overstijgen.                                                                                                                                                                                                          

Maar muziek is slechts een fractie van het hele project. Met de warme gloed van kaarsen en lampjes op de achtergrond, iedereen wordt namelijk verzocht een lichtje mee te nemen, wordt het muzikale programma nog vergezeld door hartverwarmende verhalen. Familie en vrienden halen samen herinneringen op om hun dierbaren zo op een gepaste manier te herdenken, of er wordt een goed woordje gesproken ter ere van de bloemloze graven.

Dubbel gevoel

Een geslaagde combinatie, zo blijkt. Veel gemeenten waren dolenthousiast over het project en besloten de handen in elkaar te slaan voor de volgende edities van Reveil. Editie 2016 telde dan ook ruim vijftig deelnemende gemeenten. En dat aantal blijft stijgen. Dit jaar zijn het er al ruim zeventig. Dat is goed voor zo’n een op de vier gemeenten in Vlaanderen. ‘Het succes ligt wellicht in het feit dat Reveil uniek is in haar soort’, vertelt mede-organisator Seppe Van Ael. ‘Het is een van de weinige organisaties in België die tracht rouwen om te zetten in iets positiefs. Zeker het muzikale aspect speelt daarin een grote rol. Muziek is namelijk zeer gevoelsmatig. Het kan dus een droevige toon leggen, maar evengoed een positieve vibe overbrengen.’

Op de muzikale agenda prijken dit jaar dan ook heel wat grote nationale namen, zoals Ozark Henry, Isbells, Jonas Winterland en WWWater. Zij zullen elk op een begraafplaats waaraan ze verbonden zijn (hun geboorteplaats of de rustplaats familielid/vriend, bijvoorbeeld) een intiem, (semi)akoestisch miniconcert geven als eerbetoon aan de graven zonder bloem. Daarnaast doen ook veel lokale clubs mee met het initiatief. Zo zal balletschool Raymonda bijvoorbeeld het muzikale programma van Deerlijk afwisselen en zal Mien De Winter haar keramiekkunsten bovenhalen in Merelbeke.

Maar natuurlijk is niet iedereen voor het initiatief te vinden. Zo haalde Reveil eind vorig jaar wel de gemeenteraad in Aalter, maar werd hun voorstel om deelnemende gemeente te worden meteen met de grond gelijk gemaakt. ‘We moeten de doden laten rusten’, zo verdedigde burgemeester Pieter De Crem (CD&V) toen de beslissing. ‘Iets organiseren op een begraafplaats vind ik echt niet gepast.’                                                                          

Een belachelijk conservatieve houding die niet eens tot het Christendom kan worden doorgetrokken, want veel geestelijken vinden het net wel een goed idee. ‘Het is een leuk, eigentijds initiatief. Zolang het gaat om gepaste, serene muziek en er naast de concerten nog voldoende ruimte wordt gelaten voor bezinning, kan je er moeilijk iets tegen hebben’, vond pastoor-deken August Coppejans uit Herk-de-Stad. ‘We willen wel eens bekijken of we ons kunnen engageren voor de volgende editie.’

Het is goed dat organisaties als Reveil bestaan. Dood is tenslotte nog altijd voor veel mensen een taboe. Zulke evenementen openen de dialoog tussen achterblijvenden, wat een grote stap vooruit is in het verwerkingsproces. Want verdriet verwerk je nu eenmaal beter samen dan in je eentje. Mensen die het kerkhof meden voor de ondraaglijke stilte en ijskoude sfeer, kunnen nu eindelijk weer met een nieuw en vooral optimistisch perspectief terugkeren naar de plaats waar hun dierbare rust. Zo kunnen ze hen op een positieve manier herdenken, en dat is al meer dan even snel een Chrysant neerleggen.    

Alle info over Reveil vind je hier.

(foto: Jonas Demeulemeester).