Run The Jewels - RtJ3
Eigen beheer
Run The Jewels is definitief ontploft. Jawel, dat betekent dat de belangrijkste hiphopact van het moment bestaat uit twee veertigplussers.
Voor degenen die Killer Mike en El-P niet kennen: beiden kwamen ze op begin jaren '00. Mike als door Outkast gelanceerde southern rapper, de ander als wegbereider van crossoverproductie en industrial in hiphop die met 'The Cold Vein' van Cannibal Ox naam maakte als één van de meest progressieve producers in het genre.
De eerste 'RTJ' cementeerde de samenwerking als een speels kat-en-muis-spel tussen de zenuwachtige koorts-rhymes van El-P en de in-your-face-stijl-flow van Killer Mike. El zorgde voor boomboxwaardige tracks met zwaar analoog synthwerk. De recente politieke bewegingen in de VS, Black Lives Matter in het bijzonder, trokken de linkse rappers echter de politieke ruimte binnen.
De tweede plaat was bozer, raspender, snijdender en dystopischer en maakte van Run The Jewels één van de stemmen van de beweging achter Bernie Sanders. 'RtJ3' is opnieuw politieker en wederom dystopischer. De productie is op de meeste tracks gladder en psychedelischer dan op de vorige platen. El-P goochelt met samples uit heel wat hoeken met zelfs western en reggae in de mix, maar slaagt erin alles in elkaar te laten passen.
De futuristische elementen op het solowerk van beiden krijgen heel wat nadruk, maar dan op een drukkender, verontrustender manier. Versta ons niet verkeerd: de zware beats zouden nog steeds een potvis twintig kilometer landinwaarts katapulteren, maar ze staan niet meer centraal. El-P sculpteerde een subtielere, dikkere, meer noisy sound zoals we die ook al op 'Cancer 4 Cure' hoorden. Zoals een Twilight Zone-sample aankondigt in Thieves (Screamed The Ghost): “You walk into this room at your own risk / because it leads to the future / not a future that will be but one that might be / This is not a new world / it is simply an extension of what began in the old one.”
Don't Get Captured gaat over onderdrukking door een kleine groep rijke machthebbers; Thieves (Screamed The Ghost) over protesten, politierepressie en de reactie van de gevestigde media; in Hey Kids (Bumaye) wordt gerapt over het omleggen van Gates, Jobs, de Rottshilds; de elite kortom. Het politiegeweld, racisme en de voortdurende opvolging van economische crises hebben Run The Jewels niet onberoerd gelaten. Af en toe probeert het duo troostender uit de hoek te komen, op 2100 tonen beiden hun meest menselijke gelaat en rappen ze over (wan)hoop op de rand van de politieke afgrond.
Maar het is niet al finesse en politiek wat de klok slaat. Run The Jewels geeft ons heel af en toe ook de gepatenteerde, boomende schertsuitwisselingen van trashtalk. Op Panther Like A Panther -blaast de twee-eenheid van rappers het kruin van elk luisteraarshoofd, met een glans-gastrol voor Trina over een beat die het midden houdt tussen trap en rave. Hoewel ook hier de titel wel eens een verwijzing zou kunnen zijn naar de Black Panthers.
De enige echte kritiek, die op deze plaat te geven valt, is dat ze niet goed is samengesteld. Het lijkt alsof Run The Jewels veertien nummers, die muzikaal niet altijd even goed samen passen, in willekeurige volgorde (met uitzondering van het laatste nummer dan) achtereen plaatsten. Dit maakt dat de plaat wat lang aanvoelt. Het eclecticisme van El-P mag dan wel werken binnen de verschillende nummers, over de songs heen voelt het wat geforceerd. De politieke boodschap als rode draad is niet genoeg om de plaat eenheid te geven.
Deze plaat komt echer wel op precies het juiste moment en zou Run The Jewels wel eens naar nieuwe (headliner)hoogten kunnen katapulteren. Terwijl de productie progressief, intelligent en vooruitstrevend is, grijpt de groep heel expliciet terug naar de activistische wortels van hiphop. Op een manier die doet denken aan Rage Against The Machine midden in de anti-globaliseringsbeweging van de jaren negentig, geven twee veertigers heel precies uiting aan de woede en angst van een hele generatie jongeren. Het is waarschijnlijk niet toevallig dat Zach de la Rocha het laatste woord krijgt op 'RtJ3'. Het is iets minder punchy, het is verwarder, het is minder militant dan bij Rage, maar dat is het politiek bewustzijn vandaag ook. Kill your Masters.