Leonard Cohen - You Want It Darker
Columbia Records
Wanneer Leonard Cohen in de aanloop naar het verschijnen van zijn recentste worp in een interview terloops laat vallen dat hij klaar is om te sterven (al is hij daar later op teruggekomen), dan spitst iedereen de oren. Wanneer de plaat daadwerkelijk verschijnt, zijn journalisten er als de kippen bij om referenties aan dood en verval aan te halen en de plaat te bestempelen als het testament van een oude meester.
Leonard Cohen is inderdaad al tweeëntachtig, dus de tijd heeft hij niet aan zijn kant. Dat merk je aan zijn gestegen productiviteit: ‘You Want It Darker’ is zijn veertiende studioplaat, maar al de derde die uitkomt in vier jaar tijd. Zijn stem zakt ook steeds verder weg, naar de onderste regionen van het menselijk hoorbare. De thema’s, die hij hier bezingt, zijn echter geenszins nieuw. De dood is altijd al eerder een dichte buur dan een verre vriend geweest; in The Stranger Song op Cohens debuut kwam die al om de hoek loeren. Ook de deler van het kaartspel, de joods-christelijke thematiek en transcendente liefde zijn stokpaardjes die op ‘You Want It Darker’ ruimschoots de tijd voor het voetlicht krijgen. Valt er dan niets nieuws te rapen op het album? Nou, hebt u even?
Om te beginnen is er de productie. Die heeft Cohen voor het eerst overgelaten aan zijn zoon Adam, en die blijkt daarvoor in de wieg te zijn gelegd. Waar Cohen senior in het verleden vaak een voorliefde aan de dag legde voor plastiekerig klinkende keyboards, die de pracht van zijn nummers oneer leken aan te doen, voorziet zoonlief ze van een terechte statigheid met ouderwetse orgels en strijkers en veel akoestische instrumenten.
Intentieverklaring You Want It Darker opent met een mannenkoor, waarna een verdomd sexy baslijn en ingetogen drums invallen. De hele plaat is opgevat als een dialoog met God - of in ieder geval met een god of hoger wezen - Cohen heeft in zijn leven van vele walletjes gesnoept om zijn spirituele honger te stillen. “I am ready, my Lord”, luidt het in het refrein, maar dat klinkt meer als een uitdaging dan als berusting. Terwijl de mens kaarsen brandt in de hoop dat er hulp van hogerhand zal komen, wrijft Cohen het zijn opperwezen aan dat hij het alleen maar donkerder wilt: “You want it darker / We kill the flame.”
Die problematische relatie met het goddelijke wordt verder uitgediept op Treaty, waar de zanger aanstuurt op een vredesverdrag, maar uiteindelijk bemerkt dat van hen tweeën, enkel hijzelf echt heeft bestaan. Tegenover die teneur van teleurstelling staan een zekere berusting – “I don’t care who takes this bloody hill” – en een uitbundig refrein dat erg doet denken aan dat van Anthem nop ‘The Future’.
Een opvallende afwezige op het album is lust. “I was fighting with temptation / But I didn’t want to win / A man like me don’t like to see / Temptation caving in”, heet het nog op On The Level, waar voor het eerst die typische, heerlijke vrouwenkoortjes weerklinken, maar op het trage, twangy Leaving The Table lijkt de beruchte ladies’ man, die Cohen ooit was, helemaal dood. “I don’t need a lover / No no no / The wretched beast is tame.”
De oude vos lijkt de romantiek weer even te laten opflikkeren op If I Didn’t Have Your Love, maar net als in het Bijbelse Hooglied wordt er een bewuste ambiguïteit gecreëerd: hier wordt geen liefde voor een vrouw bezongen, maar die voor het ongrijpbare, het onwezenlijke. Een andere, oude liefde, de flamencogitaar, wordt bovengehaald op Traveling Light. Cohen haalt herinneringen op aan het leven dat hij leed toen hij jonger en leniger was. Voor de reis, die hem te wachten staat, zal hij, net als toen, weinig bagage nodig hebben.
It Seemed The Better Way is apologetisch. In het aanschijn van zijn levenseinde slaat Cohen een andere weg in dan degene die de meeste van zijn lotgenoten volgen. Hij zoekt geen vergiffenis voor een liederlijk leven door aan de poorten van religie te kloppen; hij tracht eerder zijn levenslange spirituele toewijding te verantwoorden, ook al lijkt dat nu allemaal zinloos te zijn geweest. “Sounded like the truth / But it’s not the truth today”, gevolgd door een diepe zucht op het einde van het nummer.
Is alles dan voor niets geweest? Komt er dan ook niets na de dood? Klaarblijkelijk niet. In Steer Your Way maant Onze Held zijn hart aan om voorbij alles te sturen, voorbij het altaar en voorbij het shopping center, voorbij religie en kapitalisme en andere wanen van de dag: “And say the mea culpa / Which you probably forgot / Year by year / Day by day / Thought by thought.”
‘You Want It Darker’ sluit af met een reprise van Treaty, nu met een hoofdrol voor de strijkers. “I wish there was a treaty we could sign / It’s over now, the water and the wine/We were broken then, but now we’re borderline / And I wish there was a treaty between your love and mine”, besluit Cohen. Hij heeft een album lang afstand genomen van het hogere wezen, dat hij een leven lang heeft geprobeerd te dienen, maar helemaal aan het einde van wat misschien zijn zwanenzang zal blijken, gaat hij niet zover als diens bestaan te ontkennen.
Cohen heeft nooit getracht een leider te zijn en heeft steeds zijn eigen weg gezocht. Ook op deze plaat biedt hij geen antwoorden, maar verwoordt hij zijn zoektocht. En toch klinkt alles uit zijn mond op de een of andere manier als de Waarheid. Zolang zijn zoektocht verfijnde zinnen en sierlijk eenvoudige melodieën als op ‘You Want It Darker’ blijft opleveren, hopen we dat zijn vragen nog een hele tijd onbeantwoord mogen blijven en dat we de bevoorrechte getuigen mogen zijn van zijn trachten. Lang leve Leonard Cohen!