Lawrence English - Cruel Optimism

Room40

p.p1 {margin: 0.0px 0.0px 0.0px 0.0px; font: 10.0px Verdana}

Met ‘Cruel Optimism’ verbindt Lawrence English meer dan ooit zijn academische achtergrond met zijn muzikale output. Het album ontleent de titel aan een theoretisch concept, ontwikkeld door de Amerikaanse filosofe Lauren Berlant. Daarmee probeert Lawrence English een sterke, politieke boodschap mee te geven in zijn muziek (één die hij ook graag herhaalt en verklaart in interviews). Tegelijk roept ‘Cruel Optimism’ een reeks vragen op over de grenzen van activisme in instrumentale muziek en wat het betekent om te luisteren in 2017.

‘Cruel Optimism’ valt met de deur in huis. Hard Rain begint met een stevige neerslag, waarvan de nawerking langzaam aan plaats maakt voor meer detail. Ook Hammering A Screw en Crow beginnen plots. Dat maakt dat dit een intimiderende plaat is om naar te luisteren. Doorheen zijn carrière is Lawrence English altijd op zoek geweest naar de grenzen van wat mogelijk is met de bewerking van geluid. Op ‘Cruel Optimism’ werkt hij die ideeën nog verder uit. Zonder de gemakkelijke route van een hoog volume te bewandelen, schept English muziek die heftig aanvoelt.

In vergelijking daarmee lijkt de tweede helft van ‘Cruel Optimism’ veel minder af te schrikken, al treedt er ook een deel gewenning op. Op meesterlijke wijze wordt de luisteraar in nummers als Object of Projection en Negative Drone overspoeld door golven van geluid. Ook al heeft English het klankenpalet uitgebreid en de werkmethode aangepast met de hulp van vrienden als Thor Harris, Mats Gustafsson en Norman Westberg, ‘Cruel Optimism’ blijft vertrouwd klinken. Veel van de klankkleuren en de processen die op ‘Wilderness Of Mirrors’ te vinden waren, komen ook hier terug. 

De inspiratie voor dit album haalde English uit het boek met de gelijknamige titel. Daarin legt Lauren Berlant uit dat we in onze neoliberale maatschappij optimistisch zijn omdat we geloven in fantasieën over wat het betekent “om een goed leven te leiden”. Die zijn niet langer te bereiken en staan ons eigenlijk in de weg; daarom noemt ze dit optimisme wreed (we blijven er echter in geloven omdat het verlaten van die ideeën ons pijnlijker toeschijnt). Berlant gebruikt deze idee om naar verschillende maatschappelijke kwesties te kijken, groot en klein: van obesitas tot politiek engagement. Het onvermogen van onze maatschappij om met de constante staat van crisis (de vluchtelingenproblematiek, terreur, de constante stroom van onheilspellende nieuwberichten) om te gaan is hier een voorbeeld van.

Het is die laatste idee die English inspireerde bij het maken van ‘Cruel Optimism’. Hij stelt zelf dat het album een meditatie is op deze maatschappelijke uitdagingen en het gevoel van machteloosheid. Die connectie is er ook wel, maar of een ongeïnformeerde luisteraar dat er zal kunnen uithalen, is eerder twijfelachtig. Die connectie is vooral afleidbaar uit alles wat er rond het album hangt: de titels van de nummers geven wel iets mee en de video van Negative Drone is duidelijk een aanklacht tegen de manier waarop de Verenigde Staten (ook onder Obama) drones gebruiken in de strijd tegen terreur. Maar wie echt helemaal mee wil zijn, moet zich uiteindelijk toch tot tekst wenden: in interviews en in de begeleide tekst op website verduidelijkt English zijn boodschap. 

Dat roept de vraag op hoe we moeten omgaan met muziek in 2017 en hoe (abstracte) kunst een tegenwicht kan bieden. Net door het in interviews evenveel of meer te hebben over de politieke ideeën, die het album geïnspireerd hebben, dan over de muziek zelf, gebruikt English zijn platform als kunstenaar om een duidelijk statement te maken. Is de luisteraar daarmee verplicht om zich hier in te verdiepen, kwestie van een dieper begrip van de muziek te krijgen? Dan had English het album beter gebundeld met het theoretische werk van Berlant (al is het lezen daarvan geen sinecure). Is het nog mogelijk om naar dit album te luisteren en zich helemaal niets aan te trekken van de ideeën waar Lawrence English mee speelt?

Geconfronteerd met de vele tragedies die plaats vinden in deze wereld (van de klimaatsproblematiek tot de vluchtelingencrisis) en het (schijnbaar) onvermogen van onze samenleving om daar een duidelijk antwoord op te bieden, laat ‘Cruel Optimism’ twee geluiden horen. Het is tegelijk een aanklacht en een oproep om strijdvaardig te zijn, om ondanks alles niet het hoofd te laten hangen, maar optimistisch te blijven zoeken naar nieuwe wegen.

Lawrence English - Negative Drone from ROOM40 on Vimeo.