Klaas ten Holt - As I Lay

Concerto Records

Het leven heeft Klaas ten Holt getekend. En dat blijkt op zijn eerste soloplaat.

Klaas ten Holt is een duizendpoot: hij is gitarist (en wat voor één!), hij componeert klassieke, pop- en filmmuziek, hij is dichter en romanschrijver en doceert compositie aan het Prins Claus Conservatorium in Groningen. Als gitarist speelde hij in Junkie XL, The B-Movie Orchestra, Seven Slowhands en The Tapes. Met zijn eigen band Emma Peel maakte hij vier cd’s vol eigenwijze indiemuziek, gedragen door de karakteristieke stem van zijn vrouw Bibian Harmsen. Tijdens de opnamen van het laatste Emma Peel-album 'Pondarosa' sloeg het noodlot toe: Bibian bleek alvleesklierkanker te hebben. Letterlijk op haar laatste benen wist zij het album nog af te maken en schreef zij een indrukwekkende verzameling blogs die verscheen onder de titel 'Paniekspinnen'. Bibian Harmsen overleed in 2012, eenenveertig jaar oud. Klaas ten Holt bleef achter, samen met drie kinderen.

'As I Lay' is Ten Holts eerste soloalbum na Emma Peel. Samen met technicus en muzikant Fabian van der Dussen nam hij in een huis in de bossen rond het Drentse Zuid-Laren elf nummers op. Het album is een heus eerbetoon aan Bibian Harmsen. Ten Holt bezingt zijn verdriet om haar overlijden, maar realiseert zich ook dat hij verder moet en wil.

Als er zoiets bestaat als een optimistische melancholicus, dan is Ten Holt er waarschijnlijk één. Zonder larmoyant te worden onderzoekt hij zijn emoties voor en na het overlijden van zijn levenspartner in precieze woorden, een dichter waardig: "We saw you fading / your image blurring / the picture changing / the story born / that’s what we set out to create anyway / a new beginning / a better life and love" (uit What We Are Made Of).

In het titelnummer As I Lay ligt hij op de groene zoden van Sint Barbara, Bibians begraafplaats in Amsterdam West, terwijl zij eronder ligt, "sleeping in the dirt / … / in that old white shirt". In het ontroerende Time mijmert hij over de tijd die de twee nog onbekommerd samen verspilden, omdat ze er toch ruim genoeg van dachten te hebben, nog onbewust van het naderende onheil. En in het bijtende Eight Months herinnert hij zich de jonge arts die het meedogenloze vonnis uitsprak: nog maximaal acht maanden te leven. Acht maanden, die de geliefden doorbrachten "outside space and time". Voor het slepende, lo-fi Not A Country Girl schreef dichter Sasja Janssen, Ten Holts huidige lief, de mysterieuze tekst, waarin hij ons toevertrouwt dat hij geen boerenmeisje maar een Vinex vrouw is.

Behalve tekstueel valt er ook muzikaal veel te genieten aan 'As I Lay'. Uitgangspunt voor het album was de opnamelocatie in Zuid-Laren en de beperking van het daar aanwezige houtje-touwtje-instrumentarium. Ten Holt heeft een voorkeur voor ongepolijste liedjes waarin blues- en folkinvloeden doorklinken, maar die in de geluidsexperimenten weer doen denken aan de tijd waarin The Beatles met producer George Martin 'The White Album' maakten en Brian Wilson met producer Van Dyke Parks 'Smile'. Meer recent doemen associaties met Beck op.

Ten Holt nam meestal eerst een akoestische versie op, die later werd bestrooid met een confetti aan ideeën zonder plan vooraf of arrangement. In het openingsnummer Why Must I Roam hoor je al waar dat toe leidde: een luie blues die wordt opgesierd met tapeloops, flarden slidegitaar en maffe koortjes, die abrupt invallen en weer worden afgebroken. Het resultaat is een ongepolijst, intiem en avontuurlijk geluid; als een caleidoscoop waarin de klankkleur voortdurend wisselt. Ook de omringende natuur en de passerende auto’s op de N34 zijn hier en daar te horen.

Ten Holt stond niet zoals Bibian Harmsen vooraan tussen de leeuweriken en nachtegalen, toen de stembanden werden uitgedeeld, maar nergens staan zijn vocale beperkingen het luistergenot in de weg. Hier en daar wordt zijn stem vervormd met effectapparatuur, zoals in Not A Country Girl, Ring (On My Finger) en in het experimentele Completely Silent, dat de associatie met Captain Beefheart en Tom Waits oproept. Maar in de meeste nummers zingt Ten Holt je recht voor de raap toe. Voor mooizingerij ben je hier niet aan het goede adres.

De authentieke sound is ook te danken aan die andere duizendpoot Fabian van de Dussen, die niet alleen drumt en rake trompet- en trombonepartijen bijdraagt, maar ook een prachtig ademende mix heeft gemaakt van al die krakende, knallende, knarsende soundscapes waar Ten Holts onopgesmukte zang en zijn gitaarspel wonderwel in passen.