Homunculus Res - Come Si Diventa Ciò Che Si Era

Altrock Productions

Als muziekarcheologen over honderd jaar het stadje Canterbury rond de Middellandse Zee lokaliseren, is dat te danken aan Homunculus Res. Deze Siciliaanse band omarmt de meer jazzy kant van de prog alsof het hun eigen DNA betreft. Wie de moeite doet ‘Come Si Diventa Ciò Che Si Era’ uit zijn oer-Engelse mal te graven, legt zowaar een antieke schat bloot.

Come Si Diventa Ciò Che Si Era



Britse invloeden op de Italiaanse progrock, het zijn doorgaans Genesis en Van Der Graaf Generator. Maar al in de jaren zeventig kwam een licht, fris briesje vanuit Canterbury aanwaaien op het mediterrane schiereiland. Met de wind leek ook een vruchtbare grond over te komen; door de speelse interactie implementeerde een band als Picchio Dal Pozzo complexe ritmeveranderingen onder melodieuze boventonen. Men hoorde de fluisterende aanwezigheid van Caravan, Soft Machine en Hatfield & The North. De formatie bracht tussen 1976 en 2004 vier essentiële albums uit.   

Het is deze erfenis waar Homunculus Res zich over buigt. De duidelijkste verwijzing hiernaar zit in het nummer Egg Soup. Egg was nog zo’n pionier, en de eerste echte band van de legendarische toetsenist Dave Stewart. Op ‘Come Si Diventa Ciò Che Si Era’ kan de ware Canterbury-kenner met hamer, loep en kompas opnieuw aan het echte veldwerk, krassend en schrapend om laag per laag te ontcijferen. Maar ook de neofiet in het genre zal spoedig zijn weg vinden in het meticuleus gemetselde bouwwerk.

Met twee vaste toetsenisten (Dario D'Alessandro en Davide Di Giovanni) en vier gastmuzikanten (waaronder Paolo Botta van Not A Good Sign) op een heel divers klavierenarsenaal is men er toch in geslaagd de muziek die noodzakelijke lenigheid en gevoel voor humor mee te geven. Dat heeft ook met de prima instrumentkeuze te maken. De Nord Electro brengt authentiek klinkende emulaties van het te gekke Farfisa-orgel. De Korg MS-10 is een analoge synthesizer die bekend is voor zijn soepele basgeluid; de MS-2000 is zijn moderne broertje. Botta trekt met een Arp Odyssey (oorspronkelijk de concurrent van de Minimoog) een ruimtelijk geluidsbeeld op in Opodeldoc.

Maar een Canterbury-plaat is pas volledig als ook de lichte en grappige kant van het absurde bestaan belicht wordt. Rietblazers lenen zich hier prima voor. Giuseppe Turdo speelt een stuurse hobo en althobo in Operazione Simpatia. De opvallendste gastbijdragen komen van David Newhouse op sax en klarinet. De Amerikaan stond in 1973 mee aan de wieg van The Muffins, een prog-avant-jazzoutfit uit Maryland die ontstond uit onvrede met de gang van zaken in de muziekwereld. Grappige, Robert Wyatt-achtige vocalen treffen we aan in Dogface Reprise en Ospedale Civico.

Even serieus nu: de albumtitel is afgeleid van een boek van de Italiaanse filosoof Gianni Vattimo, die een nieuwe evaluatie maakte van het communisme. Vattimo is aanhanger van de Nietzscheaanse idee dat vastgelegde waarden leugenachtig zijn. De sympathie van Italiaanse progbands voor het linkse, nihilistische gedachtegoed is niks nieuws; ze gaat zeker terug tot het radicaal ideologische Area. Het sociale engagement van Homunculus Res wordt herkenbaar in bijvoorbeeld Ospedale Civico.

Kan de luisteraar van ‘Come Si Diventa Ciò Che Si Era’ met deze kennis iets aanvangen? Misschien begrijpt hij beter hoe deze Sicilianen met hun dadaïstische constructies niet enkel muzikale conventies, maar ook de waarheid (tenminste volgens de politieke elite) ondermijnen. Canterbury-prog als metafoor voor de nieuwe mens die bevrijd wordt van de leugen van de macht. Zo was het oorspronkelijk bedoeld. En wie zich van deze maatschappelijke rol niks aantrekt, heeft even veel te genieten van de muziek, die hem het ene moment in een weldadig bad onderdompelt en hem het andere moment op een dolle achtbaan zet.

13 augustus 2016
Christoph Lintermans